Adellijke Titels 

Titels Koninklijk Huis

Koning der Nederlanden. Ingevoerd bij de oprichting van het toenmalige Verenigd Koninkrijk der Nederlanden op 16 maart 1815.

Hertog van Limburg. Ingevoerd bij de oprichting van het Hertogdom Limburg (nieuwe stijl) in 1839 als vervanging van het historische Hertogdom Limburg. In 1866 stapte Limburg uit de Duitse Bond en verloor de status van Hertogdom en werd als provincie volledig onderdeel van Nederland. De titel bleef echter nog bestaan als een adellijke, welke definitief uitstierf met de troonsbestijging van Koningin Juliana in 1948.

Markies van Veere en Vlissingen. Willem van Oranje op latere leeftijd. Veere en Vlissingen werden op 21 oktober 1555 door Karel V uitgeroepen tot Markizaat en geschonken aan zijn neef Maximiliaan van Bourgondië voor diens jarenlange trouwe dienst. Nadat deze kinderloos kwam te overlijden in 1558, kwam het Markizaat in handen van Maximiliaan de Henin, de minderjarige zoo van zijn zuster Anna van Bourgondië en Johan de Henin, Graaf van Borsu. Het markizaat was echter door de overleden Maximiliaan met grote schulden belast, waarop Johan besloot het te verkopen. Het grondgebied ging vervolgens verschillende malen in andere handen over, zonder dat de schulden werden voldaan. Uiteindelijk besloten de crediteuren het dan maar te veilen. Ook dat mislukte eerst, maar in 1581 kwam het in handen van Willem van Oranje, die er 24.500 carolusguldensvoor betaalde.

Deze kocht het uit politieke overwegingen: het Markizaat gaf hem twee van de stemmen in de Staten van Zeeland. Het gebied werd in 1732, tijdens het Tweede Stadhouderloze Tijdperk, door de Staten van Zeeland opgeheven om de politieke invloed van de Oranje-Nassaus in Zeeland in te dammen. In 1748 werd het Markizaat echter weer hersteld, ten gunste van Willem IV, de zoon van Johan Willem Friso. Volgens P. Scherft (Het sterfhuis van Willem van Oranje, Leiden 1966) is het Markizaat vooral aangeschaft om de zoon (Maurits) uit het tweede huwelijk (met Anna van Saksen) op verlangen van haar voogden een zekere status te bezorgen. Inderdaad staat op een jeugdportret van Maurits uit de burcht Siegen deze titel geschreven.

Graaf van Buren en Leerdam. Dankzij Anna Egmond van Buren kwamen Buren en Leerdam in handen van het geslacht Oranje-Nassau toen Willem van Oranje in 1551 huwde met Anna van Egmond van Buren, Gravin van Buren en Leerdam. Anna was enig kind. Toen zij in 1558 overleed, gingen haar bezittingen naar haar oudste zoon, Philips Willem, die daarmee Graaf van Buren en Leerdam was geworden.

Graaf van Culemborg. De Staten van het Kwartier van Nijmegen schonken Culemborg in 1748 aan Willem IV ter gelegenheid van zijn aanstelling tot Stadhouder in 1747.

Graaf van Katzenelnbogen. Het Graafschap Katzenelnbogen werd in 1320 gekocht door Johan van Nassau, een zoon van Otto I van Nassau. Hij schonk het Graafschap in 1327 aan zijn neef Gerlach van Nassau, een kleinzoon van Walram II van Nassau. De titel kwam, na een lang slepende erfeniskwestie, in 1559 in handen van Willem de Rijke, de vader van Willem van Oranje. Het land ging echter naar de landgraaf van Hessen. Wel kreeg Willem de Rijke nog een geldsom.

Graaf van Spiegelberg. Stadhouder Willem Frederik van Nassau-Dietz erfde in 1642 het Graafschap Spiegelberg van zijn moeder, Sophia Hedwig van Brunswijk-Wolfenbüttel, die het op haar beurt in 1631 van haar broer Frederik Ulrich van Brunswijk-Lüneburg als geschenk had gekregen. Koning Willem I verkocht het gebied van het Graafschap in 1819 aan Hannover en bedong daarbij dat de titel wel in zijn bezit bleef.

De toewijzing in 1815 door het Congres van Wenen van het Groothertogdom Luxemburg aan het Huis van Oranje-Nassau was mede gebaseerd op het Graafschap Vianden. In 1867, toen de Duitse Bond werd opgeheven en het Hertogdom Nassau werd ingelijfd bij Pruisen, werd het Nassausse familieverdrag van 1783 herzien. Het Graafschap Vianden zou met het Groothertogdom Luxemburg overgaan op de Walramse tak als in de Ottoonse tak een mannelijke erfgenaam zou ontbreken. Deze afspraak werd geëffectueerd in 1890, en sinds dat jaar behoort de titel "Graaf van Vianden" aan de Groothertog van Luxemburg.

Burggraaf van Antwerpen. Het burggraafschap van Antwerpen kwam in 1499 in bezit van Engelbrecht II van Nassau, door ruil van gebieden met Hertog Willem IV van Gulik. Engelbrecht kreeg Antwerpen, Diest, Seelhem en Sichem, Willem kreeg in ruil daarvoor Millem, Gangelt en Vucht, gebieden die al in het land van de hertog lagen maar nog niet in zijn bezit waren. De door Engelbrecht geruilde gebieden had hij op zijn beurt weer verkregen uit de erfenis van zijn moeder Maria van Loon-Heinsberg.

Baron van Beilstein. De Baronie van Beilstein maakte deel uit van het oorspronkelijke bezit van de Graven van Nassau. De plaatselijke Heren van Beilstein werden al in 1129 genoemd, maar om onbekende reden kwam het gebied later in het bezit van de Landgraven van Thüringen, die het gebied Herborn, met daarin Beilstein, in de twaalfde eeuw overdroegen aan de Nassau's. Vervolgens ging het gebied verschillende keren binnen het Huis Nassau in andere handen over. De tak Nassau-Beilstein ontstond in 1341, toen de Nassause tak Nassau-Dillenburg werd opgesplitst in Nassau-Dillenburg en Nassau-Beilstein.

Baron van Breda. De Heerlijkheid Breda was oorspronkelijk een heerlijkheid van het Hertogdom Brabant. Breda werd in 1350 van de Hertog gekocht door Jan II van Polanen uit het geslacht Van Wassenaar. Op 1 augustus 1403 trouwde Engelbrecht I van Nassau met Johanna van Polanen, vrouwe van Breda en de Lek, achterkleindochter van Jan I van Polanen. Aangezien Johanna het enige kind was van Jan III van Polanen, kwamen diens titels, via Johanna, terecht bij Johan IV van Nassau, de zoon van Engelbrecht en Johanna. Het bezit van de Polanen's omvatte nog vele andere gebieden (zie verderop), die in hun handen waren gekomen door een erfenis van Willem van Duivenvoorde. Hij was een bastaardzoon van Philips III van Duivenvoorde en een halfbroer van Jan I van Polanen. Na zijn dood liet hij zijn bezittingen na aan Jan II van Polanen, Johanna's grootvader. Willem van Duivenvoorde was een financieel genie, een steeds toenemende rijkdom had hem in staat gesteld zijn vele bezittingen te financieren.

Baron van het land van Cuijk en de stad Grave. Het land van Cuijk, met daarin de stad Grave, werd in 1559 door Filips II van Spanje verpand aan Willem van Oranje.

Baron van Diest. De Baronie van Diest kwam in 1499 in bezit van Engelbrecht II van Nassau, door ruil van gebieden met Hertog Willem IV van Gulik.

Baron van Cranendonck, IJsselstein en Eindhoven. De Heerlijkheden Cranendonck, IJsselstein en Eindhoven kwamen in handen van de Oranje-Nassaus toen Willem van Oranje in 1551 huwde met Anna van Egmond van Buren, gravin van Buren en Leerdam. Cranendonck en Eindhoven vormden feitelijk een eenheid. Deze Baronie, waartoe ook de dorpen Budel, Maarheeze, Sterksel, Gastel en Soerendonk behoorden, werd in 1482 door Anna's overgrootvader Frederik van Egmond gekocht van de Graaf van Horne. Anna was enig kind. Toen zij in 1588 overleed, gingen haar bezittingen naar haar oudste zoon, Philips Willem, die daarmee baron van Grave, Cranendonck en IJsselstein was geworden.

Baron van Liesveld. De Baronie van Liesveld werd in 1636 door Willem Frederik van Nassau-Dietz gekocht.

Baron van Waasten. Waasten wordt al in de 13e eeuw als heerlijkheid genoemd. De Baronie van Waasten kwam via het Huis Luxemburg in het bezit van de Nassau's. De moeder van Louise Francisca van Savoye, de eerste echtgenote van Hendrik III van Nassau-Breda was Maria van Luxemburg Ligny uit het Huis Luxemburg.

Baron van Arlay en Nozeroy. Hendrik III van Nassau-Breda was in 1515 getrouwd met Claudia van Châlon, de dochter van de Franse graaf Jan IV van Châlon-d'Arlay. Het bezit van het geslacht Châlon omvatte onder meer de heerlijkheden Arlay en Nozeroy. Claudia's broer, Philibert van Châlon, erfde zijn vaders titels maar overleed kinderloos. Hij liet zijn bezittingen na aan de zoon van zijn zuster, Renatus van Nassau, oftewel René van Châlon. René overleed kinderloos in 1544 en liet zijn bezittingen na aan Willem van Oranje, die daarmee zijn titels erfde.

Baron van Herstal. De Baronie van Herstal was een van de bezittingen van Polanens die in de handen kwam van de Nassau's door het huwelijk van Engelbrecht I van Nassau met Johanna van Polanen in 1403. Zie hierboven onder Baron van Breda.

Erf- en Vrijheer van Ameland. De vrije Heerlijkheid Ameland was een heerlijkheid van het Heilige Roomse Rijk die tussen 1424 en 1681 werd bestuurd door het geslacht Cammingha. Nadat de laatste heer uit dat geslacht, Frans Duco van Cammingha, overleed ging de heerlijkheid over naar de familie Thoe Schwarzenberg Hohenlandsberg, die het vervolgens in 1704 voor 170.000 florijnen verkocht aan Amalia van Anhalt-Dessau, de weduwe van Hendrik Casimir II van Nassau-Dietz, die het kocht voor haar zoon Johan Willem Friso. Deze Heerlijkheid kende een aantal voorrechten, zoals het voorrecht om belastingen te heffen van passerende schepen.

Heer van Steenbergen. De Heerlijkheid Steenbergen was een van de bezittingen van Polanens die in de handen kwam van de Nassau's door het huwelijk van Engelbrecht I van Nassau met Johanna van Polanen in 1403.

Heer van Sint Maartensdijk. De Heerlijkheid Sint Maartensdijk kwam in handen van de Oranje-Nassaus toen Willem van Oranje in 1551 huwde met Anna van Egmond van Buren, gravin van Buren en Leerdam. Anna was enig kind. Toen zij in 1558 overleed, gingen haar bezittingen naar haar oudste zoon, Philips Willem, die daarmee heer van Sint Maartensdijk was geworden.

Heer van Sint Vith. De Heerlijkheid Sint Vith (Duits: Sankt Vith, Frans: "Saint-Vith") kwam in 1417 door een erfenis in handen van Engelbrecht I van Nassau. Zie ook: Graafschap Vianden hierboven.

Heer van Turnhout. De Heerlijkheid Turnhout werd door Filips IV van Spanje aan Frederik Hendrik van Oranje gegeven als gevolg van de Vrede van Münster. Echter, voordat de Vrede van Münster in 1648 tot stand kwam, overleed Frederik Hendrik in 1647. In zijn plaats nam zijn weduwe Amalia van Solms de heerlijkheid in bezit voor haar zoon, de latere stadhouder Willem II van Oranje-Nassau.

Heer van Willemstad. De Staten van Holland verhieven Willemstad tot Heerlijkheid en schonken de heerlijkheid Willemstad in 1584 aan Willem van Oranje, als dank voor het stichten en versterken van het stadje.

Heer van Zevenbergen. De Heerlijkheid Zevenbergen werd in 1647 door Filips IV van Spanje geschonken aan Amalia van Solms, nadat in dat jaar haar echtgenoot Frederik Hendrik van Oranje was overleden. Na de dood van Amalia ging de heerlijkheid Zevenbergen over naar haar zoon Willem II van Oranje-Nassau.

Titel van de troonopvolger

Prins van Oranje, In 1388 trouwde de Graaf van Châlon, Jan III van Châlon-Arlay met zijn nicht Marie van Baux. Marie was het enige kind van Raymond V van Baux, Prins van Orange. Het geslacht Baux had het Prinsdom al sinds 1173 in bezit. Toen Raymond van Baux overleed, kwam de titel Prins van Orange in handen van de zoon van Jan en Marie: Lodewijk "de goede". Diens kleinzoon Jan kreeg drie kinderen, waarvan er twee volwassen werden: Claudia en Philibert. Claudia van Châlon huwde in 1515 met Hendrik III van Nassau-Breda.

Nadat Claudia's broer Philibert kinderloos overleed, gingen diens bezittingen over naar de zoon van Hendrik en Claudia: Renatus van Nassau, oftewel: René van Châlon. René overleed kinderloos in 1544 en liet zijn bezittingen na aan Willem van Oranje, die daarmee zijn titels erfde, waaronder de titels Prins van Oranje en ook de Heerlijkheden Arlay, Nozeroy en Besançon (zie hierboven). Tegenwoordig is de titel Prins(es) van Oranje volgens de Wet Lidmaatschap Koninlijk Huis een persoonlijke titel die steeds door de erfopvolger wordt gevoerd.

Overige titels in de Koninklijke Familie

Heer van Baarn, Ter Eem en Soest.

De "hofstede aan de Zoestdijck" (tegenwoordig: Paleis Soestdijk) werd in 1674 door Willem III van Oranje-Nassau gekocht van de Amsterdamse regentenfamilie De Graeff. De Staten van Utrecht verhieven Baarn, Ter Eem, Soest en Eemnes tot heerlijkheid en droegen deze op aan Willem. Zo ontstonden Heerlijkheid Baarn, Heerlijkheid Ter Eem, Heerlijkheid Soest en Heerlijkheid Eemnes. Om onbekende reden werd Eemnes alleen nooit apart genoemd. Nadat Willem III kinderloos overleed, erfde Johan Willem Friso de hofstede en de bijbehorende Heerlijkheden. Hij overleed echter al in 1711. Zijn weduwe Maria Louise van Hessen-Kassel bracht er nog dikwijls de zomers door, hun zoon Willem IV van Oranje-Nassau erfde het goed later.

Heer van Besançon. De Heerlijkheid Besançon was een van de bezittingen van de Châlons die in de handen kwam van de Oranje-Nassaus door de erfenis van René van Châlon, zie hierboven onder Baron van Arlay en Nozeroy.

Heer van Bredevoort. Prins Maurits nam tijdens de Tachtigjarige Oorlog in 1597 het stadje Bredevoort in, wat pand was van de Spaansgezinde Jacob van Bronchorst. Hij nam diens pand, het stadje Bredevoort en het bijbehorende kasteel, voor 50.000 goudguldens over van de Staten van Gelre. In 1697 schonken de Staten van Gelderland de Heerlijkheid Bredevoort definitief aan stadhouder Willem III.

Heer van de Klundert. De Heerlijkheid de Klundert was een van de bezittingen van Polanens die in de handen kwam van de Nassau's door het huwelijk van Engelbrecht I van Nassau met Johanna van Polanen in 1403. Niervaart was feitelijk de oude naam van Klundert, het gaat hier om hetzelfde gebied. Zie hierboven onder Baron van Breda.

Heer van Lichtenvoorde. De stad en Heerlijkheid Lichtenvoorde werden in 1777 door Prins Willem V gekocht van de Poolse Prins Adam Kazimierz Czartoryski.

De volgende titels en namen worden verder nog gevoerd door de leden van de Nederlandse Koninklijke familie:

Prinses van Lippe-Biesterfeld. Persoonlijke titel van Koningin Beatrix, Prinses Irene, Prinses Margriet en Prinses Christina omdat zij dochters zijn van Bernhard van Lippe-Biesterfeld. De titel is niet in vrouwelijke lijn erfelijk en wordt dus verder niet doorgegeven aan hun kinderen. De naam Van Lippe-Biesterfeld is echter in het geval van de oudste zoon van Prinses Margriet (Maurits) wel voor zijn afstammelingen voorgevoegd aan de naam Van Vollenhoven.

Prins de Bourbon de Parme. De titel Prins de Bourbon de Parme wordt gevoerd door de kinderen van Prinses Irene, die in 1964 huwde met de Spaanse Prins Karel Hugo van Bourbon-Parma. Irene's kinderen hebben zich in 1996 officieel in de Nederlandse adel laten inlijven, waarmee de titel Prins de Bourbon de Parme formeel ook een Nederlandse adellijke titel is geworden.

Hertogin van Mecklenburg. Dit was een persoonlijke titel van Koningin Juliana, die zij kreeg als dochter van Prins Hendrik. De titel is niet in vrouwelijke lijn erfelijk en wordt dus verder niet doorgegeven aan Juliana's kinderen.

Graaf van Oranje-Nassau. Bij Koninklijk Besluit werd bepaald dat de kinderen van Prins Constantijn en Prins Johan Friso de titel Graaf van Oranje-Nassau kregen. Deze titel is erfelijk.

Jonkheer van Amsberg. Prins Claus werd bij zijn huwelijk met Koningin Beatrix verheven in de Nederlandse adel als Jonkheer van Amsberg. Deze titel is erfelijk, zijn zonen en hun nazaten erfden deze titel van hem, met uitzondering van de kinderen van Prins Willem-Alexander.