Vorstelijke Behuizingen

Verbouwing Huis ten Bosch

Deel 2

In de Kamerbrief van 19 juni 2015 (Kamerstuk 34000-XVIII-22) was reeds aangegeven, mede naar aanleiding van een uitgevoerde contra-expertise, dat de initiële kostenraming realistisch, maar ook aan de strakke kant was en de bezuinigingsopties beperkt. Uit ervaring met andere projecten met hoogwaardige monumentale status is bekend dat er een gerede kans is op meerkosten ten opzichte van het oorspronkelijke budget. De geprognosticeerde meerkosten van het paleis zijn met circa 7% relatief beperkt ten opzichte van de ervaringen bij een aantal voorbeeldprojecten. Als voorbeeld noem ik de meerkosten van circa 15% bij het Rijksmuseum in Amsterdam (realisatie € 375 miljoen), circa 10% bij het museum Boerhaave (realisatie € 9,5 miljoen) en circa 10% bij Jachtslot St. Hubertus (realisatie € 12,7 miljoen).

Het verbouwde Paleis Huis ten Boch.

Na de zomer van 2017 zijn voor het eerst mogelijke meerkosten gesignaleerd op de bouwkosten van het casco. Het Rijksvastgoedbedrijf heeft daarop nader onderzoek gedaan om zekerheid van zaken te krijgen. Op basis van deze uitkomsten zijn maatregelen genomen om de dreigende meerkosten in kaart te brengen, zoveel mogelijk te begrenzen en voorbereidingen te treffen voor het informeren van uw Kamer.

DNA Salon en de vernieuwde Balzaal.

De meerkosten van in totaal € 4,1 miljoen zullen binnen de bestaande meerjarige financiële kaders van de begroting van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties worden opgevangen.Omdat ik de betrouwbaarheid en voorspelbaarheid van dit type specialistische en bijzondere projecten van het Rijksvastgoedbedrijf van groot belang acht, laat ik een extern onderzoek uitvoeren op de kostenbeheersing en de sturing daarop van dit type projecten, ten einde daar lering uit te trekken voor toekomstige projecten.

Aangepaste Japanse Zaal.

Daarnaast kan onderzoek aantonen op welke wijze deze projecten zich onderscheiden en wat dat impliceert voor tussentijdse evaluatie, toezicht, reserveringen ten behoeve van risico’s etc. In de uitvoering van dit onderzoek zal ik ook de expertise van andere (uitvoerings-) organisaties betrekken. Aldus de Staatsecretarisvan Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties in zijn antwoord op vragen van de Tweede Kamer over dit onderwerp.

De witte verbouwde eetzaal en de vernieuwde vestibule.

Het Paleis Huis ten Bosch lijkt voorlopig niet voor ons gewone mensen te bezichtigen. Een en ander is afhankelijk van de Koninklijke Familie of zij toestemming willen geven voor een kijkdoos.

Het hijsen van de Koninklijke Standaard op Paleis Huis ten Bosch. De Koninklijke Familie is eindelijk thuis.S

Hermontage van de Rode Loper op de trappen van het bordes van Paleis Huis ten Bosch.

Vrolijk aan het werk voor de Rode Loper.

De Griekse toneelschrijver Aeschylus was de eerste om te schrijven over het bewandelen van een rode loper. Dat gebeurde in het eerste deel van zijn Oresteia uit 485 voor Christus, over de Griekse held Agamemnon die terugkeert na de val van Troje. Agamemnons echtgenote Klytaimnestra spreekt over ‘een vloer van karmozijnrood borduursel om uit te spreiden op het pad van de koning’.

Uitrollen van de Rode loper.


SVakwerk ten voeten uit.

Ok de Amerikaande presidenten maken gebruik van een rode loper als zij uit het vliegtuig stappen. President Trump bewandelde dit tapijt toen hij op bezoek kwam in ons land. Het is hier een gebruik voor belangrijke personen dat deze loper wordt uitgelegd.

Gereed voor de genodigden.

Al het werk is nu gereed en de Koninklijke Familie woont sinds begin Juni in dit optrekje, hun waardig. Prijs renovatie was rond de € 65 miljoen Euro's.

De renovatie van Paleis Huis ten Bosch is naar verwachting in het voorjaar van 2019 gereed, wanneer de laatste afrondende werkzaamheden zijn uitgevoerd. Koning Willem-Alexander, Koning Máxima en hun drie dochters zijn in januari 2019 naar Paleis Huis ten Bosch verhuisd. De vorige renovatie van Huis ten Bosch dateert uit het begin van de jaren ‘50 van de vorige eeuw. Bij de start van het Koningschap van Koningin Beatrix (1980) is groot onderhoud uitgevoerd en zijn een aantal functionele aanpassingen gedaan. Het interieur van de Oranjezaal Sis gerestaureerd in de periode 1998 -2001.

De Chinese Zaal

Afbeeldingen van het plafond van de Chinese zaal.

Als gevolg van een aantrekkende economie zijn de prijzen van bouwproducten, uurlonen en bouwplaatskosten gestegen. Het Rijksvastgoedbedrijf constateert over zijn gehele projectenportefeuille dat bedrijven hoger inschrijven door een sterk aantrekkende markt. Opdrachtverstrekking in deelopdrachten heeft daardoor financiële consequenties voor het renovatieproject.

Prachtig gerestaureerde plafonddelen.

Door bovenstaande ontwikkelingen is gebleken dat de reservering binnen het renovatiebudget voor markt- en contractwerking ontoereikend is. Om die reden is een indexatie noodzakelijk. Het gaat hierbij om een indexatie op het casco deel van het renovatiebudget met € 1,1 miljoen naar € 60,1 miljoen euro.

Fraaie schilderwerk en beeldhoud werken

Ten opzichte van het geïndexeerde renovatiebudget voorzie ik bovendien meerkosten. De huidige prognose laat zien dat op verschillende kostenposten van het renovatiebudget hogere uitgaven noodzakelijk zijn dan geraamd binnen het geïndexeerde budget. Om meerkosten te voorkomen, heeft het Rijksvastgoedbedrijf zorgvuldig afgewogen of bepaalde werkzaamheden op een andere wijze uitgevoerd kunnen worden om kosten te besparen.

Links en Recht: Een prachtig afgewerkte schouw en een fraai afwerkings niveau.

Als eigenaar namens de Staat van het paleis was het Rijksvastgoedbedrijf genoodzaakt vanuit technisch oogpunt deze werkzaamheden op te dragen, teneinde een veilig gebouw op te kunnen leveren. In het deel van het budget dat is bestemd voor werkzaamheden binnen het pand ten aanzien waarvan de keuzes worden gemaakt door de Dienst Koninklijk Huis, worden geen meerkosten, eerder een onderbesteding, verwacht.

De Blauwe Salon

Het eindresulaat.

Er zijn maatregelen genomen om meerkosten maximaal bij te sturen. Echter gezien de aard van de meerkosten, veelal door onvoorzien grote tegenvallers in het casco,zijn, gelet op de huidige aangegane verplichtingen, geprognosticeerde meerkosten van circa € 3 miljoen op het geïndexeerde budget van € 60,1 miljoen onvermijdelijk, zodat het totale renovatiebudget moet worden bijgesteld naar € 63,1 miljoen.

De Oranje Sael

Fraai beschilderd.

Deze geprognosticeerde meerkosten bestaan onder meer uit extra restauraties en tegenvallers vanwege de slechtere staat van het casco dan eerder aangenomen en hogere advieskosten vanwege de complexiteit van het project en extra specialistische advisering op gebied van bijvoorbeeld restauraties en installaties in een monumentale omgeving.

Prachtig afgewerkt en opslag materialen

De slechter dan verwachte staat van de schil en de constructie leidde onder andere tot een volledig in plaats van partieel herstel van dak en gevel, tot een volledige vervanging in plaats van een renovatie van de bordestrap en tot extra asbestsanering en houtrot- en ongediertebestrijding.

Schitterend plafond

Schitterend afgewerkt Plafonds is het resultaat eigenlijk is alles prachtig afgewekt en dat mag er zijn. De Koning en zijn gezin kunnen er weer jaren tegen. In feite is het wonen een lust geworden. De wandbespanningen in de Blauwe Salon van paleis Huis ten Bosch zijn gemaakt door het kunstenaarsduo Maurice Scheltens (1972) en Liesbeth Abbenes (1970). Ze kwamen tot stand via de percentageregeling bij de renovatie van het paleis tussen 2016-2019. Deze regeling houdt in dat wij bij bouw, verbouw of aankoop van vastgoed een percentage van het budget besteden aan kunst.

ontroleren hoe materialen en voorwerpen worden teurggeplaatst

De kunstenaars werden bekend met zorgvuldig opgebouwde, gefotografeerde stillevens, waarin de toeschouwer een heel andere blik krijgt op alledaagse objecten. Tijdens een gesprek met het koninklijk paar kwam het idee naar voren om daar het archiefmateriaal van het koningshuis voor te gebruiken. Bekijk het verhaal van deze kunst in onderstaande video, foto's en in de brochure met voorwoord van de rijksbouwmeester: 'De Bllauwe Salon, maakt op een geheel eigentijdse manier onderdeel uit van de rijke historie van het Paleis.'

Bijwerken en schuren van het Plafond

In de Kamerbrief van 19 juni 2015 (Kamerstuk 34000-XVIII-22) was reeds aangegeven, mede naar aanleiding van een uitgevoerde contra-expertise, dat de initiële kostenraming realistisch, maar ook aan de strakke kant was en de bezuinigingsopties beperkt. Uit ervaring met andere projecten met hoogwaardige monumentale status is bekend dat er een gerede kans is op meerkosten ten opzichte van het oorspronkelijke budget.

Installeren origineel Kunstwerk

De geprognosticeerde meerkosten van het paleis zijn met circa 7% relatief beperkt ten opzichte van de ervaringen bij een aantal voorbeeldprojecten. Als voorbeeld noem ik de meerkosten van circa 15% bij het Rijksmuseum in Amsterdam (realisatie € 375 miljoen), circa 10% bij het museum Boerhaave (realisatie € 9,5 miljoen) en circa 10% bij Jachtslot St. Hubertus (realisatie € 12,7 miljoen).

Maken van de houten Vloer

Na de zomer van 2017 zijn voor het eerst mogelijke meerkosten gesignaleerd op de bouwkosten van het casco. Het Rijksvastgoedbedrijf heeft daarop nader onderzoek gedaan om zekerheid van zaken te krijgen. Op basis van deze uitkomsten zijn maatregelen genomen om de dreigende meerkosten in kaart te brengen, zoveel mogelijk te begrenzen en voorbereidingen te treffen voor het informeren van uw Kamer.

Installeren nieuw Kunstwerk

De meerkosten van in totaal € 4,1 miljoen zullen binnen de bestaande meerjarige financiële kaders van de begroting van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties worden opgevangen.

Het is voltooid

Omdat ik de betrouwbaarheid en voorspelbaarheid van dit type specialistische en bijzondere projecten van het Rijksvastgoedbedrijf van groot belang acht, laat ik een extern onderzoek uitvoeren op de kostenbeheersing en de sturing daarop van dit type projecten, ten einde daar lering uit te trekken voor toekomstige projecten.

Close up nieuw kunstwerk en uitgepakt nieuw Kunstwerk

Daarnaast kan onderzoek aantonen op welke wijze deze projecten zich onderscheiden en wat dat impliceert voor tussentijdse evaluatie, toezicht, reserveringen ten behoeve van risico’s etc. In de uitvoering van dit onderzoek zal ik ook de expertise van andere (uitvoerings-)organisaties betrekken. Aldus de staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, drs. R.W. Knops

Nieuw Kunstwerk en origineel Kunstwerk

Witte Eetzaal

Het restaureren van een houten vloer was echt precisiewerk, uitgevoerd door speciale restauratieaannemers. Zij hebben de benodigde kennis en vakmanschap in huis. Ze weten hoe je het hout moet behandelen en hoe je de vloerdelen zorgvuldig losmaakt. De vloerdelen werden gereinigd en de vergrijsde delen spaarzaam geschuurd om de natuurlijke kleur met ouderdomstint te behouden. Minuscule kleine stukjes hout lijmden de restaurateurs zorgvuldig in het beschadigde houten vloerdeel.

Plafond witte eetzaal

Sommige houtstukjes werden met pigmenten op kleur gebracht om beter aan te sluiten op het oude werk. Ook werden nieuwe vloerdelen toegevoegd. Hiervoor gebruikten de restaurateurs zeldzaam zeventiende-eeuws grenenhout met een passende structuur en kleur. Daarbij moesten de nerven van de verschillende vloerdelen ook nog eens precies op elkaar aansluiten.Dankzij de herstelwerkzaamheden bieden de historische vloeren weer een stevige ondergrond aan het paleis.Bovenstaande platen zijn wederom een idee hoe het woonhuis van de Koning en de Koningin en hun kinderen Huis ten Bosch eruit ziet.