De Huizen van Oranje en Nassau

Kasteel Nassau

index

Vorstelijke Verblijven

Koepel van Fagel

Verscholen in de paleistuin, tussen het Koninklijk Huisarchief en het Koninklijk Staldepartement, ligt de Koepel van Fagel in de tuin van het Paleis
Noordeinde. Een bijzonder simpel gebouwtje dat aan de buitenkant niets verraadt van het spectaculaire interieur van de architect Daniel Marot.
De afgelopen jaren is er over de geschiedenis en de oorspronkelijke functie van de koepel heel wat meer bekend geworden. De omvangrijke
woning van de griffier der Staten Generaal, François Fagel (1659-1746), aan het Noordeinde te Den Haag, bestond uit drie aansluitende percelen
aangekocht door zijn vader Hendrik Fagel (1617-1690).

De bouwtekening van de Koepel en restant van wat er over is gebleven.

Marot heeft voor het interieur van de koepel samengewerkt met de schilder Mattheus Terwesten (1670-1757). Hierbij is de term koepel eigenlijk niet
correct. In werkelijkheid is het een stuczoldering met hoge koof, een bekende truc van Marot om een vertrek ruimer en nog glorieuzer te maken.
Bij binnenkomst van het paviljoen door een dubbele deur wordt de toeschouwer getroffen door een van de mooiste voorbeelden van de Nederlandse Barok. Geen stukje van het vertrek is onversierd gelaten. Muren en vloeren zijn gemarmerd in donkere kleuren met zware vergulding.
Het snijwerk is van een grote veelzijdigheid en Ionische pilasters sieren de weerszijden van een typisch Marotesque schouw.
Maar het is het plafond van Marot en Terwesten dat voor een zo overweldigende eerste indruk zorgt.

Entree Koepel van Fagel

In 1707 koopt François er een vierde perceel bij en geeft de hofarchitect, Daniel Marot, de opdracht het geheel te verbouwen tot woonhuis.
Het resultaat was een 26 meter lange, strakke, sobere achtergevel aan het Noordeinde (de ingang lag aan de U-vormige tuinkant) met een uitvoerig
gedecoreerd interieur in de hofstijl van Lodewijk XIV. Aan de linker vleugel van het woonhuis liep een lange galerij de tuin in, uitkomend in een vertrek
met prachtig uitzicht over de Prinsessetuin: de koepel van Fagel. Slechts door een gracht werden beide tuinen van elkaar gescheiden.
Een bruggetje vlak voor de koepel bood Fagel toegang tot de tuin van Stadhouder Willem III, een bijzonder privilege. De lange galerij van het
woonhuis naar de koepel bood Fagel, fanatiek verzamelaar en connaisseur, een prachtige locatie voor zijn omvangrijke bibliotheek,
penningencollectie en zijn kunstverzamelingen.

Interieur Koepel van Fagel.

Wanneer Fagel overlijdt erft zijn neef Hendrik het huis. Hij laat direct enkele Marot-interieurs afbreken om plaats te maken voor stucwerk volgens de
laatste mode: de Rococo. In 1855 komt het huis Fagel in bezit van de Koninklijke familie. Wanneer Koningin Emma het huis wil verkopen aan de
gemeente verneemt zij van een sloopplan voor de galerij en de koepel. Ze besluit enkele onderdelen van de Marot interieurs over te brengen naar het
Paleis Lange Voorhout en de gang gedeeltelijk af te breken. De koepel geeft zij cadeau aan haar dochter Wilhelmina.
Er zijn plannen geweest om de koepel naar Paleis Het Loo te verplaatsen (1928) en naar Paleis Huis ten Bosch (1948).
Maar vergeten en vervallen deed de koepel uiteindelijk alleen dienst als fietsenstalling voor Prins Hendrik.

Fraaie spiegel in Interieur en een prachtig Javaans beeld.

Koepel van Fagel.

Prachtige sfeer in de Koepel van Fagel.

Ondertussen bezit hij de grootste klassieke penningencollectie van die tijd in de Republiek. Toch schrijft hij Von Stosch dat in geval van oorlog in de
Republiek hij al zijn penningen om zal smelten voor het vaderland. Op de achtergrond van dit portret is de lange galerij te zien waar de
kunstvoorwerpenen penningen tentoongesteld waren. Het is een bijzonder zeldzaam portret omdat Fagel steevast weigerde zich te laten portretteren.
Er zijn maar drie portretten van hem bekend, waarvan er twee postuum zijn.

De schitterende tuin rondom de Koepel van Fagel die volledig werd vernieuwd.

Oud en verwaarloosd en aangepast aan de norm van de tijd.

Voorheen zag het gebouw er zowel van buiten als van binnen verwaarloosd uit. De houtrot vond men aan alle kanten binnenin de koepel en leverde bij de restauratie de nodige problemen op. Veel moeite is gedaan om het in de staat terug te brengen zoals Fagel dit voor ogen had. Toch is het gelukt om dit
pand volledig te herstellen. Nu staat het gebouw in de tuin van het Paleis Noordeinde er weer fier bij en straalt het als vanouds zijn pracht en praal uit.
Ook de tuin werd aangepakt.