De Huizen van Oranje en Nassau

Kasteel Nassau
Vlag BelgieVlag NederlandGouden KroonGouden KroonVlag LuxemburgVlag Duitsland
Bronvermelding

 Vorstelijke Verblijven  

Kastelen en Landgoederen

Wat Adel bezit aan residentie's kun je eenvoudigweg geen huis noemen. Integendeel. Velen van die verblijfplaatsen zijn pontificaal, soms overdreven en overdadig groots opgezet. Een gewoon mens vergaapt zich er aan. Alhoewel dat staren naar eigendommen die we niet zullen krijgen, kennelijk een normale gewoonte lijkt te zijn. Is het misschien afgunst dat ons drijft, met vaak jaloerse blikken, te turen naar een prachtig landgoed, een schitterend Kasteel, een uniek herenhuis en de daarbij behorende fraai aangelegde tuin of - als je Adellijke genoeg bent - keurig ingerichte en goed onderhouden landerijen. Een aantal daarvan hebben de eeuwen overleefd en kunnen tegenwoordig veelal worden bezichtigd. Maar dat is niet allemaal pracht en praal.

Het onderhoud van dat soort gebieden en terreinen - al dan niet voorzien van een 'aardig stulpje'- kost waarlijk een 'godsvermogen'. In vroegere eeuwen was dat geen probleem. De Adel kon beschikken over aanzienlijke fortuinen en voldoende personeel om het benodigde onderhoud te plegen. Tegenwoordig is de situatie wat anders. Niet iedere Edele heeft de beschikking over voldoende kapitaal voor het op peil houden van hun eigendommen. Velen hebben door de vermindering van inkomsten de tering naar de nering moeten zetten. In het allerergste geval werden de zaken verkocht, wegens overlijden of geldgebrek. We gaan u meevoeren langs diepe dalen, onherbergzame rivieren, gevaarlijke kloven, prachtige gebieden, gehuchten, dorpen en steden om datgene te tonen dat behoort of ooit behoorde aan Keizers, Koningen, Prinsen en Edelen.

Soms staat de tijd er stil, de rust en de stilte die daaruit voortvloeit is 'oorverdovend'. Voornamelijk beperken wij ons hier tot de geslachten Van Nassau en Van Oranje. Alhoewel er ook ergens een Keizer van het Heilige Duitse Rijk tussendoor kan sluipen. Dit ter verduidelijking van het gebied of gebouw waarin hij of zij ooit vertoefde en ook omwille van dit verhaal. Zoals reeds in eerder werd gemeld, is het Huis Van Nassau ontstaan aan de rivier de Lahn in Duitsland. Het is een prachtig gebied, vol met paden, waterstromen en bossen.


v.l.n.r. De rivier de Lahn(D) bij Nassau en het Lahndal met het dorp Nassau

In het verre verleden, eeuwen voor wij bestonden, zag Dudo von Laurenburg tussen de jaren 1000-1100 het levenslicht. Zijn precieze geboortedatum is historisch niet bekend. In die tijd deed men niet bepaald aan een of andere Burgerlijke Stand. Dat was niet interessant.

Temeer de levensverwachting, door de vele gevechten voor gronduitbreiding, burenruzie's zodanig was geslonken, dat er sprake was van een heel korte aanwezigheidsperiode op deze aardkloot. Over deze verre voorvader van het geslacht Van Nassau is niet zoveel bekend.

Toch wel voldoende om een inzicht te krijgen in deze oervader van het huidige geslacht van Oranje-Nassau. Hij was getrouwd met Irmgardis van Arnstein en tesamen kregen zij twee zonen.

Dudo was een heerser, een dictator, zoals velen uit die tijd. Het enige waarin dit soort lieden belang stelden was vechten, hoeren en zuipen.

Vele braspartijen waren daarvan het gevolg. Over het aantal onwettige kinderen zullen wij het maar niet hebben.

Het getal zou ons kunnen doen duizelen. Soms hadden ze van die buien. Ook de Graven van Laurenburg deden aan het uitbreiden van hun - overigens redelijk ruim grondgebied - bezittingen op allerlei manieren. De Heer von Laurenburg wenste gewoon meer grond in eigendom te hebben en hoe krijg je dat? Wel, door ruzie te zoeken met je buurman en proberen hem het levenslicht uit te blazen. Gelukte dat, dan had je een stuk gebied erbij verworven. Men 'pikte' het gewoon in. Opvolgers van het slachtoffer werden onder het genot van een hap eten aan het kampvuur, tezamen met een glas goed bier of wijn vrolijk opgeruimd. Niet moeilijk doen, gewoon kop eraf en, hupsakee, op naar de volgende slachtpartij.

Boeiende tijd hoor! Vrouwen waren een wellustobject en daar kwam ook geheid geduvel van. Niet elke vrouw was vrij en als manlief kennis kreeg van het 'veroveren' van zijn gade? Tja, ook dan was er gedonder in de glazen. Maar niet getreurd want er was weer een reden om de bijlen te scherpen, de zwaarden uit de schede's te halen en het schavot klaar te maken voor de volgende processie der slachterijen. Was dat over dan had men weer even rust in de tent. Vuurtje stoken was ook een interessante bezigheid. De een vond dat de ander teveel had en hij wilde dat graag hebben. En klabam, daar vochten ze weer een robbertje. Kortom, gewoon een heel gezellige tijd. Heel normaal in die periode. Daarna? Nou, simpel weer feestvieren en de vrouwen achterna.


v.l.n.r. De westzijde van de herbouwde Donjon van het Kasteel Laurenburg, luchtopname Toren en oostzijde van de Donjon

Laurenburg is nu een plaats in de Duitse deelstaat Rijnland-Palts en maakt deel uit van het district Rhein-Lahn-Kreis. Laurenburg telt 318 inwoners. De plaats is een Ortsgemeinde en maakt deel uit van de Diez. Diez (in het Nederlands ook wel Dietz) is een stad in het district Rhein-Lahn-Kreis in de Duitse deelstaat Rijnland-Palts en telt 10.910 inwoners. Diez ligt aan de rivier de Lahn. De meest nabijgelegen grote stad is "Limburg an der Lahn". Diez wordt voor het eerst genoemd in een oorkonde van Karel de Grote uit het jaar 790. Tijdens de Middeleeuwen, in 1150, ontstond pas het Graafschap Diez, waarvan het plaatsje Diez de hoofdstad werd. In 1329 verkreeg Diez stadsrechten.

Ontstaan van het geslacht Laurenburg is als volgt:

Dudo van Laurenburg, (*1060 - †1123) Graaf, vermeld in de jaren 1093-1117, tr. Irmgardis (of Demudis) van Arnstein, dochter van Lodewijk I van Arnstein, Graaf in de Einrichgouw en onbekende vrouw.

Uit dit huwelijk:

Rupert I van Laurenburg,Graaf, bouwt in 1120 het slot Nassau, tr. voor 1135 met Beatrix van Limburg, overl. na 12.7.1164, dr. van Walram I van Limburg, Graaf van Arlon en Limburg en Jutta van Gelre, erfdochter van Wassenberg.

Uit dit huwelijk:

Walram I van Nassau (ook wel Walram van Laurenburg) (ca. 1146 - 1 februari 1198) was de eerste Graaf van Nassau. Walram was (mogelijk) een zoon van Rupert I van Laurenburg en een onbekend gebleven vrouw (mogelijk Beatrix van Limburg, een dochter van graaf Walram I van Limburg). Walram wordt van 1176-1191 vermeld als Graaf van Laurenburg en daarna, vanaf 1193, als Graaf van Nassau. Van 1189 tot 1192 nam hij deel aan de Derde kruistocht onder Keizer Frederik I "Barbarossa".

Hij huwde met een zekere Kunigunde, mogelijk een dochter van graaf Poppo II van Ziegenhain.

Met haar kreeg Walram I de volgende kinderen:

* Hendrik (ca. 1180 - ca. 1251), als Graaf van Nassau vermeld van 1198 - 1247
* Rupert (? - ca. 1239), als graaf van Nassau vermeld van 1198 - 1230. Gehuwd, 1 dochter.
* Beatrix, in 1222 vermeld als non in het klooster Affoderbach bij Miehlen

Walrams kleinzoon Otto I van Nassau was de stamvader van de Nederlandse tak van de Ottoonse linie van het Huis Nassau, waar het Nederlands Koninklijk Huis van af stamt.


Grafelijk Slot in Diez

Later kwam het Graafschap Dietz in handen van een tak uit de familie Nassau, uit de "Ottoonse Linie", waartoe ook de Nederlandse Koninklijke Familie behoort. Zij bouwden in Diez een slot. Nadat Jan van Nassau, een broer van Willem van Oranje, in 1606 stierf, werden de Nassause bezittingen onder zijn zoons verdeeld. Zoon Ernst Casimir krijgt Diez en werd daarmee Graaf van Nassau-Diez. Toen in 1702 Koning-stadhouder Willem III, de Prins van Oranje, een nazaat van Willem van Oranje, kinderloos overleed, werd Johan Willem Friso van Nassau-Dietz zijn erfgenaam en kwamen de takken Nassau-Dietz en Oranje-Nassau bij elkaar. De nazaten van Johan Willem Friso (waaronder Koningin Beatrix) noemden zich "Graaf van Dietz".


Binnenplaats van het Grafelijk Slot, de Frisobrunnen, de grondlegger van het Kasteel Stein Freiherr Friedrich von und zum Stein en het Wapen op de brunnen.

Frederik Willem van Nassau-Weilburg en Frederik August van Nassau-Usingen uit de "Walramse Linie" namen in 1806 deel aan de Rijnbond, die onder druk van de Franse Keizer Napoleon Bonaparte werd gevormd. Frederik August ontving de Hertogstitel en werd hiermee Hertog van Nassau. De gebieden die zij daarbij moesten afstaan aan het Groothertogdom Berg werden door Napoleon gecompenseerd met gebieden van de Ottoonse linie, waaronder het Graafschap Nassau-Diez waarmee dit deel ging uitmaken van het nu ontstane Hertogdom Nassau.

De Frisobrunnen werden in 1716 gebouwd door Vorstin Henriëtte Amalia van Nassau-Dietz ter nagedachtenis aan haar in de Maas verdronken zoon, "Prins Johan Willem Friso van Nassau-Dietz", Stadhouder van Friesland. Deze was ook Vorst van Nassau-Dietz. Hij erfde de titel Prins van Oranje van zijn oom Willem III, Koning van Engeland, Schotland en Ierland, alsmede Stadhouder der Nederlanden. De waterpomp staat naast de trap die leidt naar het Grafelijk Slot. Het gebouw is tegenwoordig een Jeugdherberg en biedt tevens onderdak aan een dependance van de Gemeente en een cafetaria.


Het dorp Nassau an der Lahn.

Rond 1120 bouwden Ruprecht en Arnold van Laurenburg in Nassau een kasteel, ook alweer hoog op een berg. Voortaan noemden ze zich Graven van Nassau. Ondertussen waren ze in een jarenlang conflict met het bisdom Worms gewikkeld, dat ook aanspraken op het gebied maakte. Halverwege de dertiende eeuw volgde weer een verhuizing. Het grafelijke geslacht verkaste naar Dillenburg. Daar werden later Willem van Oranje en zijn broers geboren. Nassau bleef een deel van de familienaam, maar dat was voor de inwoners een schrale troost: de burcht bij hun stadje kwam leeg te staan en raakte in verval. Aan de hand van oude gravures zijn gedeelten van het kasteel, zoals de donjon en de ridderzaal, een jaar of dertig geleden opnieuw opgebouwd. De toren is gratis toegankelijk. In de ridderzaal -nu restaurant- wacht een vorstelijke maaltijd.

Het slot Nassau bij het dorp Nassau an der Lahn in Duitsland werd compleet herbouwd een aantal jaren geleden en is thans voor iedereen te bezichtingen. De donjon is beklimbaar via trappen en het uitzicht is fantastisch. Het complex is met een looppad dat door de prachtige bossen vanaf de rivier omhoog gaat naar de entree van het kasteel voor de sportieve bezoeker of via de weg met de auto (voor de niet-sportieve visiteur) te bereiken. Parkeerplaats is ter linkerzijde voor de Donjon en deels zichtbaar. In het middelste gebouw is een restaurant gevestigd. Boven de poort van de entree is het oudst bekende wapen van Nassau gebeiteld.


v.l.n.r. Entree herbouwd kasteel van Nassau, de Herberg, de binnenplaats en de Donjon

De connecties tussen het huis van Nassau-Dillenburg en Nederland werden al vroeg gelegd. In 1331 trouwde Graaf Otto II met Adelheid van Vianden. Vanaf dat moment was de Graafschap Vianden, gelegen in het huidige Groothertogdom Luxemburg, samen met andere Nederlandse bezittingen eigendom van het Vorstenhuis Nassau. Door handige huwelijkspolitiek verwierven de Nassauers steeds meer rijke bezittingen buiten de Duitse stamlanden. Maar niet alles ging zo vlot en goed. Bij de Franse revolutie stonden de Nassauers aan de verkeerde kant en dat kostte geld, veel geld en land, veel land. Bovendien liep men het risico het bestuur over andere gebieden kwijt te raken. Hetgeen dan ook gebeurde en dat luidde het einde in van het Hertogdom Nassau en van de Duitse stamlanden.