Koninklijke Verzamelingen 

Koninklijke Boeken, Waaiers en Geschenken

In de blibliotheek van het Koninklijke Huis Archief liggen duizenden boeken, manusripten en handschriften opgeslagen. De meesten hiervan halen met gemak eeuwen. Tenminste zolang de Huizen, Geslachten en Dynastiën van Nassau en Oranje-Nassau zullen bestaan. Voor een historicus is dit de plaats om informatie over leden van eerder vermeldde groepen uit de Europese Bevolking te verkrijgen. Eerste rang is een beschrijving die niet zou misstaan.

De Bibliotheek van het Koninklijk Huis Archief.

Rechtsonder: De electriciteitsvoorziening van Nederland, 1926. Ontwerp: Ella Riemersma (29 x 23,5 x 5,5 cm). Net als het Philipsboekje benadrukt dit bandontwerp de technische en industriële vooruitgang. Het is een luxe exemplaar van het gedenkboek dat de Vereeniging van Directeuren van Electriciteitsbedrijven in Nederland uitgaf bij haar tienjarig bestaan. De band is van marokijn, bestempeld met zwart en goud. Op een decoratieve manier zijn elektriciteitsmasten, generatoren en stralingsgolven verwerkt. De versiering is een voorbeeld van Art Deco in boekbandontwerpen.

Linksonder: Zanghulde van het Breda's Mannenkoor 1905. Koningin Wilhelmina en Prins Hednrik kregen beiden een exemplaar van de muziek van de 'Welkomstgroet"van het Breda's mannenkoor bij hun bezoek aan die stad in 1905., ieder met hun eigen monogram op het voorplat. Bart Klunne uit Breda ontwierp deze band en die meet 37,5cm x 24cm x 1,5 cm. De band bestaat uit twee losse platten van perkament, die met leren bandjes en drukknoppen aan elkaar werden bevestigd. Het perkament is beschilderd met een decoratie van blauwe lijnen en een oranje cirkel voorzien van het monogram. Op de kruispunten van deze lijnen zijn metalen noppen aangebracht.

Een boekje over zanghulde in het Algemeen.

Een fotoboekje dat een beeld geeft van de Eindhovensefabrieken van Philips. Het ontwerp was van de hand van de bekende sierkunsternaar Chris Lebeau en meet 22,5 x 25 x 5cm. De decoratie is met goud op de Marrokijnleren band aangebracht. De titel staat in een breed kader van gestileerde gloeilampen en lichtstralen. Ook de foto's en de bijschriften in dit boekje werden in zulke kaders gevat. Op die manier bereikte de sierkunstenaar een grote eenheid in vorm en inhoud.

Een boekje met informatie over het ontstaan van onze Electriciteitsvoorziening

GEDENKBOEK 25 JAAR NOORDZEE-KANAAL

Een uitgave ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van het Noordzeekanaal. De perkamenten band is bestempeld en beschilderd met diverse voorstellingen in art nouveau-stijl. De twee grafieken op het voorplat laten zien dat het aantal schepen en de vracht door het kanaal tussen 1880 en 1900 aanzienlijk zijn toegenomen. In de vier hoekvlakken staan de wapens van Nederland, Noord-Holland, IJmuiden en Amsterdam. De titel op de band wijkt af van de titel op de titelpagina. Dit boekje was van Koningin Emma. Schrijver Jong, E.W. de; Hendrichs, Augustus 1901. In speciale perkamenten band voor koningin Emma, polychroom beschilderd met diverse voorstellingen en statistieken op voor- en achterplat en de (de zelfde voorstelling als op de handelsuitgave), Smet ex libris van Koningin Emma.

Linksonder: Fotoalbum van Krynica, Polen 1937, De Huwelijksrei van Prinses Juliana en Prins Bernhard begon in januari 1937 met wintersport in het Poolse kuurood Krynica. Daar krgen zij dit album het foto's van de stad en haar omgeving, ter herinnering van hun verblijf. Centreel op het in blauw geiteleer gebonden album staat het gestileerde monogram JB met aan weerszijden geknielde figuren. Het album werd gebonden door Robert Jahoda en meet 32,5 bij 47 en dik 7 cm. Belijning in blind- en goudstempeling met bladmotieven geeft deze band een modern aanzien, passend bij het Bruidspaar dat ook met de inrichting van Paleis Soestdijk blijk gaf van een eigentijdse smaak.

Middenboven: Gelukwens Menado bij het 40-jarig regeringsjubileum van Koningin Wilhelmina, 1938. Vervaardiger onbekend (32 x 25,5 x 0,5 cm). Ter gelegenheid van haar veertigjarig regeringsjubileum in 1938 kreeg Koningin Wilhelmina van de inwoners van het eiland Menado in Nederlands-Indië een album met handtekeningen aangeboden. De band is uitgevoerd in perkament, waarin patronen zijn uitgesneden en waarop verschillende motieven en een danseres in diverse kleuren zijn geschilderd. Hierachter is de voering van roze satijn zichtbaar. Het achterplat heeft dezelfde versiering en toont een danser. De beide platten zijn verbonden door drie metalen ringetjes.

Rechtsboven: Willem Vogt, Zenderpark Wereldomroep, 1960. Ontwerp en boekbinder: M.J. van Rijn (20,5 x 20,5 x 1,5 cm). Prins Bernhard opende op2 mei 1960 het zenderpark van Radio Nederland Wereldomroep in IJsselstein. Bij die gelegenheid kreeg hij dit boekje met een beschrijving van het complex. Op de rode marokijnen band is met goudstempeling en kleine stukjes wit leer een patroon aangebracht van zendmasten en elektriciteitsdraden, dat haast abstract aandoet. De voorstelling loopt van het voorplat over in het achterplat.

In Japan tijdens de Edo-periode werd de waaier kunstzinnig beschilderd en groeide uit tot grote kunst. Waaiers werden gebruikt als communicatiemiddel,om aandacht te trekken en waren een instrument in de kunst van het verleiden. Zo konden discreet signalen worden doorgegeven aan elkaar. Door de waaier in een bepaalde positie te houden, kon men zo geheime spelletjes spelen. Waaiers vormden in verscheiden dansen een onvervangbaar attribuut. Via de stand van de waaier ten opzichte van het lichaam zond een dame veelzeggende boodschappen uit:

* de waaier tegen de rechterschouder gedrukt betekent iemand helemaal niet moeten
* rechteroog met waaier aanraken kwam neer op zo snel mogelijk een afspraakje willen maken
* door beide ogen met een waaier te bedekken gaf een dame te kennen dat ze van iemand houdt
* als ze de waaier tegen het linkeroor aandrukte wil ze niet dat geheimpjes worden prijsgegeven

In Spanje is de waaier nog steeds populair en een veel gebruikt attribuut (bijvoorbeeld in de Flamenco). De waaier wordt ook gebruikt tijdens Pansori-optredens.

Linksboven: Waaier met een schildpad montuur met de naam 'Hendrik' in diamanten erop aangebracht. Het was een geschenk aan Koningin Wilhelmina van haar man Prins Hendrik ter gelegenheid van hun huelijk in 1901. Het vouwblad is van Burano-kant, in de stijl van 17de-eeuws Venetiaans kant. Koningin Wilhelmina is met de waaier afgebeeld op een portretminiatuur uit de collectie van de Stichting Historische Verzamelingen van het Huis Oranje-Nassau.

Midden: Deze opvallende waaier is geheel gemaakt van Surinaamse grondstoffen. Het montuur is gemaakt van schildpad, gevangen aan de Surinaamse kust, de knaloranje veren zijn van zeldzame Surinaamse rotshaantjes en ook het goud is uit het Zuid-Amerikaanse land afkomstig. De veertjes van de rotshaantjes zijn buitgemaakt tijdens de expeditie 'Stahel' (genoemd naar de leider Gerold Stahel) die in 1926 voerde naar het Wilhelminagebergte, in het hart van Suriname. De waaier werd aangeboden aan Koningin Juliana en op het been aan de voorzijde is dan ook een gouden gekroonde 'J' aangebracht.

Rechtsboven: Net als de waaier met een afbeelding van een zigeunerin is deze waaier beschilderd door Père Jules Donze (zijn zoon, eveneens Jules genaamd, was ook waaierschilder). De voorstelling van een tuinfeest is weergegeven in de trant van schilderijen van de 18de-eeuwse kunstenaar Jean Antoine Watteau. Het parelmoeren montuur is zeer verfijnd gesneden en diverse delen zijn prachtig verguld. De jonge Koningin Wilhelmina is met de volledig geopende waaier afgebeeld op een foto uit 1897.

Linksboven: Deze waaier, hier in zijn prachtige met satijn beklede doos, is onderdeel van een parure, een set juwelen, die Koning Willem III aan zijn jonge echtgenote Emma schonk. De beroemde juwelier Mellerio dits Meller, die zijn oorprong in de 17de eeuw heeft en nog immer in Parijs gevestigd is, heeft de juwelenset vervaardigd en ontving daar in 1888 maar liefst f. 160.000,- voor. De waaier is uitzonderlijk rijk gedecoreerd met diamanten en robijnen, aangebracht op het schildpad montuur. Het blad is beschilderd door Louis Robert de Cuvillon opleiding heeft genoten aan de Parijse Ecole des Beaux-Arts.

Midden: In 1923 schonk de Vereniging van Zuid-Afrikaanse struisvogelboeren deze waaier aan Koningin Wilhelmina. Aanleiding was haar 25-jarig regeringsjubileum. De waaier, vanzelfsprekend van struisvogelveren, en met een schildpad montuur, heeft aan de voorzijde een gekroonde 'W' bestaande uit diamanten, en meet maar liefst 61 cm. De grootte van de waaier is goed te zien op een staatsiefoto uit hetzelfde jaar waarop Koningin Wilhelmina de waaier in haar hand houdt. De waaier wordt nog steeds bewaard in een prachtige segrijnleren (ofwel: vissenleren) doos met een crèmekleurige voering en een gekroonde 'W' op het deksel.

Rechtsboven: Nadat Koning Willem III in 1890 was overleden had Koningin Emma deze zwartkanten waaier in haar bezit. Het motief van vlinders in het fijne gaas verwijst naar de vergankelijkheid en kortstondigheid van het leven, een gepast motief voor een rouwwaaier. De benen zijn vervaardigd uit materiaal dat prachtig aansluit bij het zwarte kant: ebbenhout.

Ontwerper Meubelfabriek H.P. Mutters en Zoon; Koninklijke Nederlandse Mandenfabriek W.F. van Vliet; Van der Meulen-Nulle, Mien, kantwerker Nederlandsche kantwerkschool borduurwerker Arbeid Adelt gedateerd 1909.

Daarna hebben achtereenvolgens haar kinderen en Prinses Ariane (2007-) in deze wieg gelegen. De houten wieg is voorzien van witte laqué en verguldsel. Het bestaat uit een losse bak van riet - de bak en kop zijn bedekt met kantwerk - verfraaid met motieven in kloskant; bestaand uit bloemen, guirlandes, een kroon en sinaasappeltjes, vastgezet op een ondergrond van tulle: Materiaal hout, textiel.