De Huizen van Oranje en Nassau

Vorstelijk Verzamelen

Bronvermelding

Koninklijke Verzamelingen

Staatsbezoeken

In de loop van tientallen jaren heeft het geslacht Oranje- Nassau talloze cadeaus gekregen. Allerlei zaken werden aangedragen of aangeboden aan de onderscheiden Vorsten en Koninginnen. Zo ook werden Wilhelmina en haar moeder Emma soms aangenaam verrast met een simpele gift die uit het hart van de bevolking scheen te komen. Vele van die geschenken of giften zijn uniek van omvang, kunst en soort. Zij zijn dan de moeite waard om eens nader te worden bekeken. Je kunt ze natuurlijk niet allemaal hier de revue laten passeren dus is in overleg met het KHA gekozen voor een boek in de vorm van een soort album. Feitelijk, een sport album waarin vele sporten hun visitekaartje afgaven aan de pas gesettelde Koningin Wilhelmina.

Een paar weken na haar inhuldiging als Vorstin in 1898 schonken veel sportverenigingen Koningin Wilhelmina een meer dan fraai boek dat weer gaf welke sporten zoals in ons land veelvuldige werden bedreven. De band van het album van sportbonden en verenigingen werd gemaakt door Carel Adolph Lion Cachet. Hij combineerde gebatikt perkament met goudstempeling op een uiterst fraaie manier samen tot een prachtig vormgegeven boekwerk.

Centraal op de voorkant staat de opdracht AAN DE KONINGIN. Achterop staat het monogram W centraal.

De band is 40,2 cm hoog, 35,2 cm breed en 2,3 cm diep.

Carel Adolph Lion Cachet (Amsterdam, 28 november 1864 - Vreeland, 20 mei 1945) was een Nederlands kunstenaar. Geboren als Carel Adolph

Cachet liet hij in 1901 de achternaam Lion toevoegen. Na tussen 1880 en 1885 met goed gevolg een opleiding tot onderwijzer gevolgd te hebben aan de Amsterdamse Kweekschool, werd hij tekenleraar aan diverse scholen in Amsterdam. Daarna ontwikkelde hij zich tot een sierkunstkunstenaar: hij batikte, was houtgraveur, ontwierp behangselpapier, tapijten, sieraardewerk, meubels, bankbiljetten, affiches, was boekbandontwerper en maakte complete ontwerpen voor het inrichten van salons op Nederlandse passagiersschepen, o. a. Stoomvaart Maatschappij Nederland.

v.l.n.r. het schutblad en het sportalbum.

Foto rechts: Koningin Wilhelmina (links) en Koningin Emma nemen het defilé af tijdens het sportfestijn op Clingendael bij Den Haag. Twee weken na de inhuldiging, op 22 september 1898, presenteerden talrijke sportverenigingen zich hier voor de vorstinnen onder het baldakijn met de Koninklijke standaard. Foto C. A. Mögle, Den Haag.

Athletiek: 'Voor de oefening en daarna': hoe een slappe jongen met vlindernet dankzij atletiek verandert in een gespierde man met halter. Karel Sluijterman maakt deze wervende tekening in 1898 als huldeblijk voor de jonge Koningin namens atletiekverenigingen in Den Haag, Amsterdam en Rotterdam.

Cricket: In 1898 is cricket in Nederland een sport in opkomst: zes clubs zijn dan actief. In dit blad, toegeschreven aan Theo Colenbrander, zijn ballen, wickets en bats verwerkt. Het ornament in het tekstgedeelte lijkt van een andere hand, waarschijnlijk van Carel A. Lion Cachet, die ook de band en schutbladen van dit album ontwierp.

Paardenrennen: Dit blad in het sportalbum vertegenwoordigt de verenigingen op het gebied van harddraven, rennen, jacht- en terreinrijden. Karel Sluijterman (1863-1931) tekende dit blad met fijn randwerk. Blikvangers zijn een koetsier in een sjees in een Hollands landschap en een fraaie zweep met hoefijzer.

Jagen: Jagers, hondenliefhebbers en -fokkers presenteren zich met een aquarel, waarop de bekende dierenschilder Theo van Hoytema hazen, konijnen en allerlei vogels in een nachtelijke scène weergaf. Midden onder, in het licht van de maan, tekende de kunstenaar een rustende jager met geweer.

Kaatsen: De populariteit van het kaatsen in Friesland blijkt uit dit blad: twee verenigingen zijn gevestigd in Franeker, één in Bolsward en één in Herbayum. Links- en rechtsboven in de tekening staat een zogenaamde telegraaf, een rod-wit scorebord. Dit blad met frisse kleuren wordt toegeschreven aan Jac. van den Bosch.

Kegelen: De eeuwenoude kegelsport telt in 1898 vooral in Amsterdam en Rotterdam veel liefhebbers. De Vaste Hand, Recht naar het Doel en veel andere clubs namen deel aan dit huldeblijk voor de Koningin. Het fijne tekenwerk is van de hand van Eduard Kerling.

Hockey: Beoefenaars van golf of terreinkolven, veld- en ijskolf ofwel hockey eren de Koningin met een fraai getekend blad door Willem Vaarzon Morel. Kleurige ballen volgen een baan door grillig getekende bloemmotieven in geel. De in paars, rood en zwart geschreven tekst vormt daarmee een mooi contrast.

Tennis: Het gras is bezaaid met madeliefjes en de muze van de tennissport draagt bepaald geen sportieve kleding in deze illustratie met randwerk van rackets en ballen. Willem Vaarzon Morel tekende dit aantrekkelijke blad als huldeblijk van lawntennisclubs uit Haarlem, Den Haag, Utrecht, Velp en Zwolle.

Schermen: Dit fijn getekende blad toont spelers met moderne wedstrijdwapens en composities van historische wapenrusting. Zo wordt de militaire achtergrond van het schermen verbeeld. Zuilen staan symbool voor standvastigheid en gevleugelde leeuwen voor kracht en snelheid. Abraham F. Gips tekende dit blad namens bonden en verenigingen van officiers, onderofficiers en burgers.

Visserij: In het inhuldigingsjaar 1898 zetten drie verenigingen zich in voor de bevordering van de visserij. Menso Kamerlingh Onnes brengt de hengelsport in beeld met fuiken, netten, ornamenten van drie vissen en een golfpatroon in de rand. Centraal staat een Hollands riviergezichtje met een hengelaar achter wilgengroen.

Voetballen: De lijst van voetbalverenigingen op dit blad bevat nog steeds bekende clubnamen als Quick, Go Ahead, Vitesse, HBS en Sparta.De kleurige illustratie is waarschijnlijk door Jac. van den Bosch getekend. Hij ontwierp ook tegelpatronen, waar de randen boven en onder aan doen denken.

Wielrijden: Van Velocipèdeclub tot Rollende Artiesten: eind negentiende eeuw groeit het aantal wielrijdersverenigingen als kool. Deze tekening is kenmerkend voor de Nieuwe Kunst. Ontwerp en uitvoering worden toegeschreven aan Jaap Veldheer, terwijl de dames en heren op de fiets in de cartouche waarschijnlijk van de hand van Karel Sluijterman zijn.

Schaatsen: Schaatsers in een (anoniem) Hollands ijslandschapje staan centraal in kunstig getekend randwerk met hulstblad en bessen, dennen- en sparappels. Zo presenteren bonden van schaatsenrijders en bevorderaars van ijsverkeer zich in 1898 aan de nieuwe Koningin. Jaap Veldheer is vrijwel zeker de vervaardiger van het randwerk.

Zeilen en Roeien: Ook watersport is in 1898 populair. Een tweede blad is nodig om alle aan het huldeblijk deelnemende roei- en zeilverenigingen te vermelden. Deze levendige tekening van Adolf le Comte toont wedstrijdroeiers met stuurman, zeiljachten, een botenhuis en een stoomschip voor het silhouet van een stad aan het water.

Schijfschieten: De schietsport wordt verbeeld door een Batavier met een handboog, een zeventiende-eeuwse schutter en een militair van rond 1900 met geweer. De eik staat voor kracht en roem. Gezien de vestigingsplaatsen van de verenigingen was het handboogschieten in 1898 vooral een Brabantse aangelegenheid. De tekening wordt toegeschreven aan Jac. van den Bosch.

Vignetten van de afzonderlijke takken van sport gaan vooraf aan de versierde bladen met de namen van sportbonden en verenigingen.Menso Kamerlingh Onnes vervaardigde VISSCHERIJ en ZWEMMEN; Willem Vaarzon Morel KOLVEN en LAWNTENNIS: Jaap Veldheer WIELRYDEN en SCHAATSENRYDEN en Karel Sluijterman ATHLETIEK en HARDDRAVEN - RENNEN.

Zwemmen: Met dit blad brengen zwemmers in 1898 hulde aan Koningin Wilhelmina. Menso Kamerlingh Onnes weet vorm en inhoud op originele wijze te verenigen in een prachtig uitgevoerde tekening: drie zwemmers omringen een cartouche met namen van lokale zwemclubs, aangesloten bij de Nederlandse Zwembond. Dit blad besluit het sportalbum.

Vignetten van de afzonderlijke takken van sport gaan vooraf aan de versierde bladen met de namen van sportbonden en verenigingen. KAATSEN, SCHYFSCHIETEN en VOETBAL worden toegeschreven aan Jac. van den Bosch; Adolf le Comte tekende ZEILEN en ROEIEN; Theo van Hoytema JACHT; Bram Gips SCHERMEN en Eduard Kerling KEGELEN. CRICKET wordt toegeschreven aan Theo Colenbrander.

Webmaster De Huizen van Oranje en Nassau.