De Huizen van Oranje en Nassau

Vorstelijk Verzamelen
Vlag BelgieVlag NederlandGouden KroonGouden KroonVlag LuxemburgVlag Duitsland
Bronvermelding

 Koninklijke Verzamelingen 

Schilderijen en Muziek

Wapenschouw op de Renkumse Heide

Wilhelmina, Koningin der Nederlanden (1880 - 1962 en Emma van Waldeck-Pyrmont, Koningin der Nederlanden (1858 - 1934) .

'De halte, welke bij het wachtposthuisje 20 is gemaakt, dient enkel voor Hare majesteiten en hoogst den zelven gevolg.' Bij het plaatsje Bennekom was speciaal een stationnetje aangelegd om de vijftien dagen eerder ingehuldigde koningin Wilhelmina (1880-1962) te ontvangen. Op de nabij gelegen Renkumse heide had het Nederlandse leger een wapenschouw georganiseerd. Deze afgelegen plek gebruikte de krijgsmacht om manoeuvres uit te voeren als groet aan Koningin Wilhelmina. Ook het grote publiek was welkom, er reden extra treinen vanuit Amsterdam, Utrecht en Den Haag waarna men via een stoombootverbinding de Renkumse heide kon bereiken. Zo konden duizenden toeschouwers een glimp opvangen van de Koningin en de diverse legeronderdelen.

Wapenschouw Renkumse Heide
Wapenschouw op de Renkumse Heide

Schilder Eerelman, Otto (1839-1926), circa 1898.

Groepsportet van een stoet ruiters met Wilhelmina (1880-1962) in het midden, de koningin is herkenbaar aan een wit ruiterkostuum met hoge zwarte hoed. De overige ruiters dragen uniformen. De groep is afgebeeld in een heide landschap.

Techniek: olieverf op doek. Materiaal: doek, olieverf, hoogte 112 cm en breedte 188 cm.

Portret van Prins Maurits

Portret van Maurits op twaalfjarige leeftijd Maurits, Prins van Oranje (1567 - 1625).

Prins Maurits (1567-1625) bracht zijn jeugd grotendeels door op het Slot Dillenburg bij zijn oom. Samen met de vijfentwintig kinderen van Jan van Nassau (1536-1606) werd hij voorbereid op het leven van edelman. Hier leerde hij paardrijden, worstelen en het gebruik van wapens. Op dit jeugdportret is de Prins pas twaalfjaar oud, toch is hij afgebeeld met een pistool en zijn linkerhand steunend op een gevest. Nog geen vijf jaar later, na de dood van zijn vader Willem van Oranje (1533-1584), trok Maurits naar de Nederlanden. Op zijn achttiende verjaardag werd hij benoemd tot Stadhouder van Holland en Zeeland.

Schilder toegeschreven aan Queborn, Daniël van den (1552-1602), circa 1580.

Het kinderportret van Maurits (1567-1625) is in de vorm van een kniestuk, hij is en face naar rechts weergegeven. De prins draagt een met goud bewerkt kuras waar witte mouwen met splitten onder vandaan komen. Daarboven draagt hij een witte plooikraag met manchetten, daaronder een zwarte broek met galon. In de rechterhand heeft prins Maurits een pistool terwijl zijn linkerhand steunt op een gevest. Op de tafel links is een gepluimde helm met handschoenen afgebeeld, bovenaan is met opschrift zijn naam geschreven. De prins staat voor een effen achtergrond.

Techniek: Olieverf op paneel. Materiaal: olieverf, hout, hoogte 104 cm en breedte 73 cm.

Prins Maurits 12 jaarErnst CasimirStadhouder Willem V
v.l.n.r. Prins Maurits op 12-jarige leeftijd, Graaf Ernst Casimir en Stadhouder Prins Willem V.

Portret van Ernst Casimir

Ernst Casimir, Graaf van Nassau-Dietz (1573 - 1632)

In 1632 sneuvelde Ernst Casimir (1573-1632) bij het Beleg van Roermond. Hij was een neef van stadhouder Frederik Hendrik (1584-1647) en speelde een belangrijke rol bij zijn militaire campagnes. Een jaar eerder had Wybrand de Geest (1592-1661) dit schilderij vervaardigd. Het is een statig portretten voeten uit, waarin de beschouwer Ernst Casimir makkelijk moest kunnen identificeren. De helm met veren, commandostaf en zijn luxe kleding met kanten kraag vertellen veel over deze man. Hij was een trotse militair en is ook zo afgebeeld.

Schilder Geest, Wybrand de (1592-1667), circa 1631.

Mansportret ten voeten uit van Ernst Casimir (1573-1632), de Graaf van Nassau-Dietz is en face naar rechts weergegeven. Hij draagt een gele wambuis met broek, het geheel is samengesteld uit goud-okergeel passement. Daarboven draagt hij een borstkuras, tevens draagt hij een platte kanten kraag, hoge rijlaarzen, geborduurde handschoenen en heeft hij in de rechterhand een commandostaf. De linkerhand rust op een helm die voorzien is met oranje struisveren, dit stuk ligt op tafel. Ernst Casimir staat op een zwart/wit betegelde vloer.

Techniek: olieverf op doek. Materiaal: olieverf, doek, hoogte 196 cm en breedte 121 cm.

Portret van Stadhouder Willem V

Willem V, Prins van Oranje (1748 - 1806).

In de eerste zeven jaar van de jaren 1780 was er bij de Stadhouderlijke familie weinig behoefte aan het geven van opdracht voor portretten aan kunstenaars. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden was verwikkeld in de Vierde Engelse Oorlog (1780-1784), een patriottische opstand vanaf 1782, het vrijwillige ballingschap van de familie in Nijmegen (1786-87) en de Pruisische Invasie in 1787. Wanneer de familie in 1787 terug is in Den Haag willen zij opnieuw geportretteerd worden. Johann Friedrich August Tischbein – telg uit een omvangrijk Duits schilders geslacht – was een van de vele buitenlandse kunstenaars die portretopdrachten kreeg in Nederland. Tischbein had al in 1781 en 1786 tevergeefs geprobeerd een opdracht te krijgen van de stadhouderlijke familie. Als reden hiervoor werd opgegeven dat portretten van de kinderen niet nodig waren en de ouders geen zin hadden om te poseren. In 1788 heeft hij meer geluk. De stadhouderlijke familie is weer terug in Den Haag en hij krijgt de opdracht voor een serie portretten van alle leden van het stadhouderlijk gezin. Dit portret van Willem V is gebaseerd op een pastel die Tischbein van hem maakte in 1788, nu in het Rijksmuseum.

Schilder Tischbein, Johann Friedrich August (1750-1812), gedateerd 1789.

Kniestuk van Willem V (1748-1806) waarbij de prins en face naar rechts is weergegeven. Hij draagt een rokkostuum, uitgevoerd in blauw en rood met goudborduursel en witte jabot. Op de borst draagt hij een borstster van de Orde van de Kouseband en in de linkerhand houdt hij een brief vast. Met de rechterhand steunt de Prins op de tafel, waarop zijn hoed ligt. Willem V draagt een degen, waarvan rechts het handvat zichtbaar is. Rechts van de Prins is een stoel te zien en hij is afgebeeld tegen een grijze achterwand.

Techniek: olieverf op doek, Materiaal: doek, hoogte 173 cm en breedte 123 cm.

Jubileumlied
Jubileumlied

'Wij zeggen U dank en wij brengen U hulde, met fierheid en blijdschap in ootmoed en trouw'.

Zo zal koningin Wilhelmina vele malen zijn toegezongen tijdens haar vele jubilea. In 1938 was zij veertig jaar koningin en de huldeblijken stroomden binnen.'Gij waard voor ons volk al die jaren een zegen, in tijden van voorspoed in dagen van rouw. Daarom klinkt spontaan deze juichkreet U tegen en waait er de vlag met ons rood wit en blauw'. Jules Timmermans illustreerde het muziekblad met de wapens van de verschillende provincies.

Componist: Terpstra, Simon. Tekstschrijver: Reintjes, Henry. Illustrator: Timmermans, Jules.

Bezetting: zangstem en piano, Uitgave:[1938].

Manuscript, blad papier op karton geplakt, vervaardigd door Jules Timmermans, gekalligrafeerd en geïllustreerd met het Koninklijk wapen en met de wapens van de Nederlandse provincies.

Aan Koningin Wilhelmina: 'Eerbiedig Opgedragen aan H.M. Wilhelmina, Koningin der Nederlanden'

Ruiterportret Johan Willrm Friso
Ruiterportretten van Prins Frederik Hendrik en Prins Johan Willem Friso.

Ruiterportret van Prins Frederik Hendrik

Frederik Hendrik, prins van Oranje (1584-01-29 - 1647-03-14).

Dit portret van Frederik Hendrik behoort tot een serie ruiterportretten van Oranje Vorsten toegeschreven aan Anselm van Hulle. De Vlaamse portrettist was enige tijd als hofschilder in dienst bij Frederik Hendrik. Hij heeft waarschijnlijk opdracht gegeven tot het schilderen van deze reeks ruiterportretten, zodat hij ze kon toevoegen aan de portretgalerij in kasteel Buren. Hier hingen schilderijen van de familie Oranje-Nassau in militaire uitrusting. Van Hulle kreeg de opdracht om naast dit portret van Frederik Hendrik en het portret van Prins Willem II ook Willem van Oranje, Maurits en Filips Willem te portretteren. Door de overleden familieleden af te beelden, trachtte de stadhouder de dynastieke continuïteit van het Huis Oranje-Nassau te tonen. Voor de buitenwereld moest duidelijk zijn dat de Republiek werd geleid door mannen met een lange militaire traditie en vorstelijk aanzien. De machtige status van de Republiek werd hiermee benadrukt.

Schilder toegeschreven aan Hulle, Anselm van (1601-1674), circa 1645-1647.

Ruiterportret van Frederik Hendrik, prins van Oranje (1584-1647) ten voeten uit weergegeven. Hij is en face naar rechts weergegeven, zittend te paard. Het paard is naar rechts afgebeeld en loopt in verheven draf, passage genoemd. De prins draagt een harnas voorzien van een platte witte kraag. Hij heeft een oranje sjerp over zijn rechterschouder en een commandostaf in zijn rechterhand. Het ruiterportret is in een heuvellandschap met wolkenlucht geplaatst.

Techniek: olieverf op doek. Materiaal: olieverf, doek, hoogte 250 cm en breedte 199 cm.

Ruiterportret van Johan Willem Friso

Johan Willem Friso, Prins van Oranje (1687 - 1711)

Waarom liet Johan Willem Friso (1687-1711) zich afbeelden op een steigerend paard? De Prins had na het overlijden van stadhouder-Koning Willem III (1650-1702) de titel Prins van Oranje geërfd. Met de bekendmaking hiervan dienden zich gelijk andere kandidaten aan, ook een Franse en een Pruisische Prins meende hier recht op te hebben. Voor Johan Willem Friso was het belangrijk zich te presenteren als Prins en veldheer, zijn positie liep immers gevaar. Het afbeelden te paard is eeuwenoud symbool van vorstelijkheid, Johan Willem Friso laat zo duidelijk zien positie niet af te willen staan.

Schilder Küfner, Joseph , 1750-1800.

Ruiterportret van Johan Willem Friso (1687-1711), de Prins van Oranje is aanziend en face naar rechts op een steigerend paard afgebeeld. Hij draagt een harnas met een oranje sjerp, daarnaast heeft hij een driekante steek met veren. In zijn rechterhand heeft hij een veldheerstaf. De Prins zit op een lichtbruin paard met strijdgewoel in de achtergrond.

Techniek: olieverf op doek. Materiaal: olieverf, doek, binnenmaat: hoogte 88 cm en breedte 74 cm.

Koning Willem III en Prins AlexanderHednrik en Sophie
Koning Willem III en Prins Alexander en Prins Hendrik en Prinses Sophie.

Portret van Willem III en Alexander

Willem III, Koning der Nederlanden (1817 - 1890) en Alexander, Prins der Nederlanden (1818 - 1848).

Het portret van Willem III en Alexander is vervaardigd door de Belgische schilder Jean-Baptiste van der Hulst in 1834. In 1830 werd hij benoemd tot 'Schilder des Konings', en hij adviseerde bij kunstaankopen en was zelfs restaurator voor werken uit koninklijk bezit. Beide jongens zijn zonen van Koning Willem II.

Schilder toegeschreven aan Hulst, Jean-Baptiste van der (1790-1862), circa 1834.

Kniestuk van Willem III en Alexander en face weergegeven. Willem naar rechts en Alexander naar links kijkend. Willem is links weergegeven, zittend in een jachtkostuum met een pet met klep. In zijn rechterhand houdt hij een dode eend en zijn linkerhand een jachtgeweer. Over zijn rechterschouder hangt een bandelier en om zijn middel een weitas aan een riem. Alaxander staat rechts in een jachtkostuum en Russische muts. In zijn linkerhand houdt hij de tromp van een jachtgeweer vast. Over zijn rechterschouder hangt een tas met een konijn. Rechts voor hem een opspringende hond. In de achtergrond een boom en daarachter een landschap. Het schilderij zit in een vergulde lijst.

Techniek: olieverf op doek. Materiaal: olieverf, doek, hoogte 130,0 cm en breedte 114,0 cm.

Portret van Hendrik en Sophie

Hendrik 'de Zeevaarder', Prins der Nederlanden (1820 - 1879) en Sophie, Prinses der Nederlanden (1824 - 1897).

Het portret van Hendrik en Sophie is vervaardigd door de Belgische schilder Jean-Baptiste van der Hulst in 1834. In 1830 werd hij benoemd tot 'Schilder des Konings', en hij adviseerde bij kunstaankopen en was zelfs restaurator voor werken uit koninklijk bezit. Koning Willem II is de vader van beide kinderen.

Schilder Hulst, Jean-Baptiste van der (1790-1862), gedateerd 1834.

Kniestuk van Hendrik en Sophie en face weergegeven en naast elkaar zitttend tegen een boomstam. Hendrik links zittend in een zwarte broek en zwart jasje met dubbele rij kroopjes. Daaronder een geel vest en rond opstaand kraagje en hoge zwarte Russische muts met goudkleurige band. In de rechterhand houdt hij een rijzweep en zijn linkerarm ligt om de schouders van zijn zusje. Sophie zit rechts in een witte japon met ballonmouwen en plooikraagje. Daaroverheen draagt ze een blauw schort met geborduurde rand. Haar donkere haar is in het midden gescheiden. Haar rechterarm heeft ze om een zwart/wit hondje en een strohoed met lint hangt om haar linkerarm. Het schilderij zit in een vergulde lijst.

Techniek: olieverf op doek. Materiaal: olieverf, doek, hoogte 126,0 cm en breedte 111,0 cm.