Koninklijke Verzamelingen 

Majesteitelijke Schilderijen en Foto's

De tientallen nazaten van de Nassau's, de Oranje's en de Oranje-Nassau's hebben zich veelvuldig laten vastleggen op linnen en papier door zeer beroemde en uiterst gekwalificeerde meesters der schilderkunst en fotografie. Ijdelheid misschien, wie zal het zeggen. Een ding moge zeker zijn in de Archieven van het Koninklijk Huis Archief maar ook daarbuiten zijn honderden portretten van deze 'ijdeltuiten' te vinden. Ook hedentendage is die neiging nog zeker aanwezig, al is het maar dat in elk openbaar gebouw een zogeheten Staatsieportret van de regerend Vorst hangt.

PORTRET VAN PRINS FREDERIK HENDRIK

Frederik Hendrik, Prins van Oranje (1583 - 1647)

In de zeventiende eeuw werd er bewust een beeldtaal rond de Ornje's gecreëerd. Willem van Oranje (1533 - 1584) werd doorgaans niet las militair maar als oudere man afgebeeld. Hij was immers de politicus en de Vader des Vaderlands. Zijn zoon Prins Frederik Hendrik (1584 - 1647) werd daarentegen doorgaans als militair geportretteerd. Na een aantal succevolle campagnes kreeg de Prins tevens de bijnaam 'De Stedendwinger".Zijn imago als militair was compleet. Hoewel deze beeldtaal vaststond voor Frederik Hendrik, veranderde hij wel met de mode mee.

Dit is de plooikraag die typerend was voor de eerste twee decennia van de zeventiende eeuw van de mode. Halverwege de jaren '20 veranderde het kledingstuk en ging met een platte kraag dragen. Ook de baard verdween. Tegen het einde van zijn leven raakte ook die uit de mode, zo ontbreekt het kledingstuk in portretten uit de jaren '40. Gedateerd 1618.

Schilder: Michiel Jansz van Mierevelt(1567 - 1641). Eerde foutief toegeschreven aan de schilder Gerard van Honthorst (1592 -1656)

Portret van Prins Frederik Hendrik in de vorm van een borststuk, Hij werd aanziend en face naar rechts weer gegeven. Frederik Hendrik draagt een harnas met wit kanten plooikraag. Over de rechterschouder is een rijk gedecoreerde oranje sjerp geknoopt. De Prins wordt voor een effen grijze achtergrond weer gegeven.

PORTRET VAN HENDRIK DE ZEEVAARDER AAN BOORD VAN EEN FREGAT

Hendrik de Zeevaarder Prins der Nederlanden (1820 - 1879).

Leunend op een scheepskanon is Prins Hendrik afgebeeld op een fregat. De Prins doorliep een lange carrière bij de marine, zijn favoriete onderdeel der Strijdkrachten. Hij maakte vele zeereizen, zodoende noemde men hen 'De Zeevaarder'. Deze bijnaam deed Prinse Hendrik eer aan, door al op zeventienjarige leeftijd Nederlands-Indië te bzeoeken. In de jaren '30 en '40 trok hij tevens naar De West. Ook bezocht de avontuurlijke Hendrik landen als Brazilië en zelfs IJsland. In 1850 werd hij door zijn oudere broer Koning Willem III benoemd tot Stadhouder van Luxemburg. Na deze aanstelling - die veel tijd van hem vergde - maakte Prins Hendrik geen grote reizen meer. Op zijn sterfbed bewees de Marine de laatste eer aan Zijne Koninklijke Hoogheid door hem tot Admiraal te benoemen.

De schilder was Niclaas Pieneman (1809 - 1860)

Pieneman heeft de Zeevaarder neergezet ten voeten uit, en face naar rechts: gekleed in de donkerblauw rok van een marine-uniform voorzien van gouden epauletten en borstster van de Orde van de Nederlandse Leeuw. Verder met een wit vest, wit hemd met zwarte ahlsdoek witte broek aan de linkerzijde afhangend sabel, witte handschoenen en een steek in de rechterhand. De linkerhand rustend op een scheepskanon aan boord van een fregat. Het schilderij werd vervaardigd in 1848.

Pieneman heeft de Zeevaarder neergezet ten voeten uit, en face naar rechts: gekleed in de donkerblauw rok van een marine-uniform voorzien van gouden epauletten en borstster van de Orde van de Nederlandse Leeuw. Verder met een wit vest, wit hemd met zwarte ahlsdoek witte broek aan de linkerzijde afhangend sabel, witte handschoenen en een steek in de rechterhand. De linkerhand rustend op een scheepskanon aan boord van een fregat. Het schilderij werd vervaardigd in 1848.

PORTRET WILHELMINA VAN PRUISEN

Wilhelmina van Pruisen, Koningin der Nederlanden (1774 - 1837)

Koning Willem II (1772 - 1834) had een drukke werkdag want hij hield nagenoeg de gehele dag kantoor en er was weinig ontspanning. Het enige moment van rust was het thee uurtje met zijn vrouw Wilhelmina van Pruisen en haar hofdames. De Koningin daarentegen besteedde de dag totaal anders dan haar echtgenoot. In Berlijn had zij al een groot netwerk van kunstenaars om zich heen verzameld , sommingen waren Wilhelmina naar Nederland gevolgd. Overdag keek zij naar kunst en schilderde zij zelf ook. Op dit schilderij is de Koningin geportretteerd als een Italiaanse Vorstin uit de renaissance. Haar manier om te laten weten dat zij daar ook kennis van had genomen.

De schilder was: Johann Friedrich Bury (1763 - 1823)

Wilhelmina draagt hier donkerrode fluwelen japon met een hogel Taille en wijde pofmouwen. Boven haar decollecté draagt ze juwelen en om haar polsen en schouders draagt de Koningin parels. In haar linkerhand houdt zijn een snoer met parels, in haar rechterhand een witte zakdoek. Op haar hopfd draagt zij een donkerrode fluwelen batel voorzien van een rand van met diamanten en parels. Wilhelmina staat voor een donkergroen gordijn, terwijl zij tegen een balustrade leunt, daarachter is een raam uitziend op de tuin waar twee vrouwfiguren zichtbaar zijn.

SOPHIA HEDWIG VAN BRUNSWIJK-WOLFENBÜTTEL

Sophia Hedwig van Brunswijk-Wolfenbüttel, Gravin van Nassau-Dietz(1592 - 1642).

Portretten van Sophia Hedwig golden in haar tijd als zeer modern. Een paar jaar voordat dit portret tot stand kwam, had de Gravin zich laten vereeuwigen in de de gedaante van Caritas., een symbool van naasteliefde. Dit was een opmerkelijke keuze, omdat portretten van de Hogel Adel uit deze tijd doorgaans wat stijf aan doen.Dit schilderij is zeer modieus, de molensteenkraag is vervangen door een decollecté voorzien van een platte kraag. In de linkerhand houdt zij een waaier van witte struisveren, wat aan de Europese hoven een belangrijk statusobject was geworden. In het haar heeft Sophia Hedwig een tulpje - deze bloem was enorm populair geworden - en zou in de komende jaren een gebruikelijk attribuut op schilderijen worden. Haar roodkleurige kleding, achergrond en kist steken daarbij sterk af tegen de sobere portretten van enkele jaren eerder. Kortom, Sophia Hewdig was een 17e-eeuwse stijlicoon.

De schilder was: Paul Moreelse (1571 - 1638) en werd ooit foutief toegeschreven aan Wybrand de Geest (1592 - 1667).

Datering: 1620 - 1625. De Hertogin is en face naar links weergegeven Zij draagt een japon van roodgebrocheerde zijde met dito overmouwen. Wit kanten manchetten en een platte kraag. Sophia Hedwig heeft een parelsnoer om de hals, parels in haar oren en in het haar. Op haar hoofd heeft zij bloemen, waaronder een rood-gele tulp. De Hertogin rust met haar rechterhand op tafel, in haar linker heeft zij een waaier met struisveren. Sophia Hedwig staat voor een roodstoffen achtergrond.

PORTRET VAN ANNA PAULOWNA

Anna Paulowna, Grootvorstin van Rusland en Koningn (1795 - 1865)

Toen dit Schilderij werd vervaardigd ging het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden haar laatste fase in.In de zomer van 1830 was Brussel het strijdtoneel geworden van de Belgsche Opstand. Koning Willem II (1792 - 1849) was als bevelhebber der strijdkrachten vaak aanwezig bij zijn soldaten in een poging orde op zaken te stellen. Anna Pauluwna (1795 - 1865) probeerde haar man bij te staan. Dit schilderij van de Koningin is voorzien van een bijzondere boodschap: linksboven is de tekst 'Plutôt une cabane avec mon Guillaume que souscrire au dèshonneur'. (liever in een hun met mijn Willem dan onderwerping aan de schande). Met het hutje wordt zeer waarschijnlijk verwezen naar het terug trekken van het Nederlandse legernaar Willemsdorp. Als aandenken aan dit gebeuren liet Koningin Anna Paulowna zich potretteren.De zomer daarop viel Willem II België binnen tijdens de Tiendaagse veldtocht en Anna gaf hem dit potret mee.

De schilder was: Cornelis Kruseman (1797 - 1857). Datering omstreeks 1831.

Portret van Anna Paulowna in de vorm van een Halffiguur, de Koningin is en face naar rechts weergegeven.Zij draagt een blauwe japon met grote pofmouwen. Om de shcouders heeft Anna een gouden ketting met medaillon. Over de linkerarm heeft zij een cashmir shawl en in de linkerhand een witte zakdoek. Op het hoofd draagt de Vorstin een grote luifelhoed met afhangende sluier, die onder de kind met linten dicht is gestrikt Onder haar hoed heeft zij een wit kanten muts. Koningin Anna Paulowna is voor een landschap geplaatst met huizen, linksboven is een schilderij met de al eerder vermeldde tekst aangebracht.

PRINSES WILHELMINA 1883

Op 15 augustus 1883, twee weken voor haar derde verjaardag, poseerde Prinses Wilhemina voor fotograaf Richard Kameke. Een beetje onwennig zit ze op de balustrade in de fotostudio., haar beentje over de rugleuning van een fauteuil. In haar hand een hortensiabloem, gekleed in een mooie batistenjurk met Valenciennes-kant. In haar boek 'Eenzaam maar niet alleen' herinnert de oude Wilhelmina aan de tijd dat zij elke namiddag bij haar vader zo'n jurk droeg. De schilder Vince Kabath gebruikte in 1884 deze foto om een fraai schilderij van de Prinses te maken. daarbij gaf hij in plaats van een bloem een speelgoedkonijnin handen en paste hij de stoffering en de achtergrond aan.

Deze ingelijste vergoting hing in het Haagse Paleis Lange Voorhout waar Koningin Emma toen woonde. Tegenwoordig is het Paleis Noordeinde de standplaats van dit portret.

De fotograaf was : Hans Richard Ferdinand Kameke (1847 - 1898) Opname dateert van 15 augustus 1883.

'KONINGIN' WILHELMINA 1888

In de jaren '80 van de negentiende eeuw, begon het werk van Thérése Schwartze (1851 - 19180) te veranderen. Waar zij eerst met olieverf schilderde, ging Thérêse na 1885 voornamelijk met pastel werken. De schilderes begon een vlottere stijl te hanteren. De kleuren werden lichter ; het betekende haar doorbraak. Er wordt wel gezegd dat Schwartze een zekere allure aan de mensen die zij potretteerde. Dat gaat zeker op voor het portret van de jonge Wilhelmina dat rond 1888 vervaardigd moet zijn. De Prinses die nog geen negen jaar oud is, is nu afgebeeld als een jonge Koningin.

De schilderes was: Thérèse Schwartze, datering 1888.

Portret van Wilhelmina in de vorm van een borststuk, de latere Koningin is en face weergegeven. Zij heeft een roze zijden doek omgeslagen en de Prinses heeft het haar los hangen. Wilhelmina is op een effen chtergrond geplaatst.

Bezoek per trein Koningin Emma en Prinses Wilhelmina 1891

KONINGIN EMMA EN PRINSES WILHELMINA

Bezoek van Vorstin Emma en haar dochter Prinses Wilhelmina op 7 september 1891.

Voor de trein staan Koningin en Prinses Wilhelmina na het uitstappen. Beiden zijn op de gevoelige plaat vastgelegd naar rechts gewend, en vier militairen naar links voor de veriaiste begroeting. Op de voorgrongd staat een hek doorwrocht met een droge heg. Heg en hek vormen de afscheiding van een moestuin vol met boerenkool.

Het beeld is van het formaat 18,8 cm hoog bij 14,3 cm breed.

De forograaf was : J.J.A. van Winsen (1851 - 1927).

Oorkonde plaatsing Gedenksteen Koningin Wilhelmina op de Wihelminakade bij haar eerste bezoek aan Rotterdam op 30 mei 1891.

Onder het toeziend oog van haar moeder, Koningin Emma, plaatste de elfjarige Prinses Wilhelmina met behulp van een kalkbak en een troffel een gedenksteen in het westelijk einde van de toen nog geheten Prinsesskade te Rotterdam. Na het Koninklijk Bezoek, eranderde de naam van de kade in Wilhelminakade. De ontwerpers van de Oorkonde, J. Roovers en Chr. Rochussen toonden de stad in al haar bedrijvigheid, uitbreiding van de haven met haar hijskranen en de schepen op de Maasen en de trotse Maagd van Rotterdam met vaandel in de hand uitkijkend over de haven.

De Oorkonde werd getekend door Koningin Emma, Prinses Wilhelmina en het Gemeentebestuur.

PROGRAMMA BEZOEK KONINGIN EMMA MET KONONGIN WILHELMINA AAN DE NIEUWE KERK.

In de jaren 1891 - 1896 bezochten Koningin Emma en de jonage Koningin Wilhelmina alle provincies en de grote steden. Het eerste bezoek werd aan de Hoofdstad gebracht in 1891.In de Nieuwe Kerk werd een muzikaal programma aangeboden. Beide Koninginnen kregen een programmaboek waarin door diverse kunstenaars orginele tekeningen zijn gemaakt. De getoonde houtskooltekening is van de hand van Thèrèse Schwartze. Het exemplaar is van Koningin Wilhelmina. Het stelt een meisje voor in het uniform van het Amsterdams Burger Weeshuis.

IN een speciale bruine letren band voor Koningin Wilhelmina met wapen van Amsterdam en pertekening van C.I. Drake op de voorplat, voorzien van originele illustraie's A.M.J. Diemont, C.I. Dake, T. Schwartze, N. v.d. waay, F.G.W. Oldevelt, N. Bastert, E. Witkamp, G. Foggebeek, H.W. Jansen, J.H. Weissmuller, J. Hoynk van Papendrecht, en F. Springer. De schutblden werden bekleed met witte zijde, goed op snee. De Boekbinder was: J. Brandt and Zoon Amsterdam

BENOEMING WILHELMINA TOT RIDDER 1e KLASSE MWO

Het Ridderdiploma van Konin9in Wilhelmina benoemd door haar dochter als Ridder, 1e klasse MWO.

Daar Wilhelmina door haar aftreden Grootmeester MWO af was en zij geen benoeming ooit had gekregen in deze Orde en volgens haar dochter dit gezien haar houding de 2e wereldoorlog - wel verdiende zorgde de nieuwe Grootmeester en Koningin der Nederlanden daar voor. Om euvel te verhelpen en ook om haar te bedanken voor hetgeen zij in de 2e wereldoorlog voor ons land had betekend, benoemde haar dochter haar tot Ridder der MWO 1e klasse. Het diploma ziet men rechtsboven.