Koninklijke Verzamelingen 

Majesteitelijke Schilderijen en Boeken

Koning Willem I stelde in 1825 het Koninklijk Huisarchief in om de archieven, de bibliotheek en historische collecties van het Huis Oranje-Nassau in één hand te houden. Zo kwam er een overzicht van wat er allemaal nu wel was. In de loop van de daarop volgende jaren breidde die verzameling steeds verder uit. De ruimte werd te klein en in 1895 besloot Koningin Emma het archiefgebouw in de tuin van Paleis Noordeinde te vestigen. Tot op de dag van vandaag staat dit Huis Archief daar, alhoewel het in de loop van de jaren - ook ondergronds -meer ruimte kreeg voor de als maar groeiende collectie's. Velen realiseren zich niet wat dit Huis Archief allemaal bezit aan spullen. Het zijn niet uitsluitend kronen, koetsen en wapens maar het houdt veel meer in.

PORTRET VAN ELEONORA VAN HABSBURG

Eleonora van Oostenrijk, Koningin van Portugal, Koningin-gemalin van Frankrijk (1498 - 1558)

Van Cleve (ca. 1485/1490-1540), was een echte ondernemer in de eerste helft van de 16e eeuw. Vanuit Vlaanderen werkte hij voor verschillende koningshuizen. Hij beheerste diverse stijlen. In Antwerpen schilderde hij in een maniëristische stijl, wat gold als de avant-garde kunst van dat moment. Voor kerken schilderde hij naar Van Eyck en voor Italiaanse edellieden vervaardigde hij renaissancistische kunstwerken als ze daarom vroegen. Toen de Habsburgse Vorstin Eleonora (1498-1558) Antwerpen aandeed kreeg hij de opdracht voor dit portret.

Schilder atelier van Cleve, Joos van (1485-1540); atelier van Cleve, Joos van (1485-1540), circa 1530.

Het portret toont een borststuk van Eleonora van Habsburg (1498-1558), de vorstin is en face naar links weergegeven in een tondo. Zij draagt een zwarte japon met opengewerkte oranje mouwen voorzien van witte ondermouwen. Voor de borst heeft zij een parelsnoer, om de hals een gouden keten met edelsteen. De oorbellen zijn voorzien van parels, op het hoofd heeft zij een baret met edelsteen, voor een effen achtergrond.

Materiaal: olieverf op paneel, diameter 62 cm.

PORTRET VAN KAREL V

Karel V, Keizer van het Heilige Roomse Rijk (1500 - 1558)

Keizer Karel V (1500-1558) is de meest afgebeelde persoon in de 16e eeuw. De vooruitstekende 'Habsburgse' onderkaak maakt hem eenvoudig te herkennen. Soms kozen kunstenaars ervoor zijn onderkaak weg te werken met een donkere baard.

Schilder atelier van Cleve, Joos van (1485-1540); atelier van Cleve, Joos van (1485-1540), circa 1530.

Het portretminiatuur toont een borststuk van Karel V (1500-1558), de Keizer is en face naar rechts weergegeven in een tondo. Hij draagt zwarte kleding met een grijze buis. De keten die hij draagt is het symbool van de Orde van het Gulden Vlies. Zijn armen zijn rustend op een kussen weergegeven. Keizer Karel V is voor een effen achtergrond geplaatst.

Techniek: olieverf op paneel. Beeld materiaal: olieverf, hout, diameter 62 cm.

Grootvorst Nickolaas van Rusland en familie

GROOTVORST NICOLAAS (1843-1865) EN ZIJN GEVOLG, 1864

Nicolaas, Grootvorst van Rusland (1843-09-20 - 1865-04-24)

In de zomer van 1864 verbleef Grootvorst Nicolaas Alexandrovitsj Romanov in Nederland. De tsarevitsj, oudste zoon van tsaar Alexander II, bezocht zijn oudtante Anna Paulowna op Soestdijk en verbleef in Scheveningen om er zeebaden te nemen. Aan het Haagse Noordeinde bezocht hij met zijn gevolg fotograaf Robert Severin, die een groepsportret van het gezelschap maakte. De tweede man van links, zittend, is Nicolaas. Nog geen jaar later overleed hij in Nice.

Fotograaf Severin, Robert 1839, 07-1864 / 08-1864.

Studioportret van grootvorst Nicolaas Alexandrovitsj Romanov, Tsarevitsj van Rusland (1843-1865), zittend, tweede van links, en zijn gevolg. Allen ten voeten uit, de voorste vier zittend, de andere vier staande. In kranten worden de zeven leden van Nicolaas' gevolg met name genoemd: Graaf Strogonoff, adjudant-generaal van de Keizer; Generaal Richter, uit het gevolg van de Keizer; de heer Kozloff, officier van de garde; Prins Baratinsky, officier van de garde; professor Tschischerin; doctor Schestoff en secretaris Oom; vrijwel zeker zijn dit de overige geportretteerden.

Techniek albuminedruk, papier.

AYA SOFIA, CONSTANTINOPLE : AS RECENTLY RESTORED BY ORDER OF H.M. THE SULTAN ABDUL MEDJID

Een verzameling kleurenlitho's van de Aya Sofia in Istanbul.

Het boek is door de tekenaar Gaspard Fossati aangeboden aan Koning Willem III.

Tekenaar Fossati, Gaspard (1809-1883), lithograaf Haghe, Louis (1806-1885), 1852, Colnaghi, London.

In paarse halfleren band, met leren etiket op voorplat, waarop de titel in goudstempeling.

Aan Koning Willem III van Gaspard Fossati: 'Hommage respectueux à Sa Majesté Guillaume III. Roi des Pays Bas, Prince d'Orange Nassau, rand Duc de Luxembourg etc. etc. etc., de la part de l'auteur.'

BIJBEL VAN AMALIA VAN SOLMS

De eerste druk van de Statenbijbel. Dit is het exemplaar van prinses Amalia van Solms.

Het is gebonden in zeehondenleer en beslagen met ajourgezaagde zilveren decoraties. Midden op het voorplat is een cartouche aangebracht met het wapen van de Prinses. Op het achterplat het wapen van Prins Frederik Hendrik. Aan het eind van haar leven schonk Amalia de Bijbel aan haar hofprediker Petrus van Balen. In 1937 kwam het boek in Londen op een veiling.

Uitgave: 1637, Van Wouw, Leyden

In donkerbruine zeehondenleren band met ajourgezaagd zilverbeslag en twee zilveren sloten, op voorplat het gekroonde wapen van Amalia van Solms, op achterplat het wapen van Frederik Hendrik, goud op snee, geciseleerd. Voorin een brief van Amalia van Solms, waarbij zij ds Petrus van Balen benoemt tot hofprediker (31 juli 1669), een gegraveerd portret van Amalia van Solms naar Anthonie van Dyck (1638) en aantekeningen van Eva en Jeronimus Tonneman. Achterin een brief van prins Willem III waarbij Van Balen wordt benoemd tot predikant in Breda (8 febr. 1672)

HEILGROET AAN HH. MM. DE KONINGINNEN DER NEDERLANDEN

Aan koningin Emma en koningin Wilhelmina van de componist: 'HH. MM. eerbiedig aangeboden door J.H. Polak'

In 1894 brengen kKoningin Emma en Koningin Wilhelmina een bezoek aan het Koninklijk Instituut voor de Marine in Willemsoord. Polak, die bijna veertig jaar dansmeester aan het instituut is, schrijft een 'Defileer-marsch' voor de Koninginnen ter herinnering aan hun bezoek.

Componist Polak, Jacob Hartog, tekenaar Labout, J.K. Voor piano solo, [ca 1894], [s.n.], [S.l.]

Manuscript, band in beige linnen met goud bestempeld, schutbladen met beige zijde bekleed, titelpagina gekalligrafeerd in diverse kleuren en geïllustreerd met koninklijk wapen en vlaggen, op achterzijde tweede blad wapen van prins Willem I, getekend door J.K. Labout (tekenaar bij de Marine).

INVESTIGATIONS AND STUDIES IN JADE : THE BISHOP COLLECTION

De jade-collectie van Heber R. Bishop, nagelaten aan het Metropolitan Museum of Art in New York, is hier beschreven in twee forse delen.

De oplage was 100 genummerde exemplaren, waarvan dit nr. 15 is. De tekst is gedrukt op handgeschept papier. De beide delen zijn speciaal voor Koningin Wilhelmina in leer gebonden, met het koninklijk wapen op voor- en achterplat.

De boekbinder was Stikeman in New York Uitgegeven: 1906, [s.n.], New York.

In speciale rode leren band voor koningin Wilhelmina, met koninklijk wapen en rijke randdecoratie in goudstempeling op voor- en achterplat, het wapen op het achterplat bovendien ingelegd met een stukje blauw leer, schutbladen bekleed met rode moiré zijde, gedrukt op handgeschept papier, goud op snee, genummerd exemplaar 15, oplage 100 exemplaren, boekbinder Stikeman, New York.

TAFELMES VAN WILLEM VAN ORANJE

Aan het einde van de 16e eeuw werd er gegeten met de vingers, om te snijden gebruikte men een tafelmes. Gehuld in een schede kon men dit voorwerp altijd meenemen. Deze messen werden doorgaans voorzien van verwijzingen naar de drager. In dit geval is het wapen van Willem van Oranje (1533-1584) aangebracht. Voordat de Prins betrokken raakte bij de Nederlandse Opstand was hij aangesteld aan het Keizerlijke hof van Karel V (1500-1555). De kroon aan de bovenzijde van de schede verwijst hiernaar.

Vervaardiger onbekend, gedateerd 1574

Tafelmes van Willem van Oranje (1533-1584) met een palmhouten gesneden heft en schede, in zilver gemonteerd. In de achterzijde van de schede is het jaartal 1574 gegraveerd, in de voorzijde het wapen van Willem van Oranje. Op de linker zijkant staat de tekst: 'Drie dingen is een goed behagen liefde des naesten eendracht" en op de rechter: "Der broeders en dat man en wyf wel over een draghen"'. De bovenzijde van de schede is versierd met een zilveren kroon.

Materiaal: zilver, palmhout, lengte 18 cm, breedte 1,7 cm. Schede: lengte 19 cm, breedte 2,7 cm, hoogte 2,2 cm.