Koninklijke Verzamelingen 

Oorkonden, Albums en Giften

In de loop van tientallen ja zelfs honderden jaren hebben de Huizen van Oranje en Nassau, talloze Oorkonden, Albums, Geschenken en Giften gekregen uit alle lagen van de bevolking, Vaak ook van bezoekende Staatshoofden of waar men op bezoek was. De verzamelingen die zijn aangelegd zijn indrukwekkend te noemen. Er is - uit nood geboren - een compleet gebouw, in de loop van de jaren aangepast aan de wensen van dat moment neer gezet en dat heeft de welluidende naam Koninklijk Huis Archief gekregen. Daar zijn alle cadeaux etc. die betrekking hebben op de eerder genoemde Huizen van Oranje en Nassau, onder gebracht. Door de diverse Vorsten en Koninginnen werden daarvoor Stichtingen in het leven geroepen, teneinde zorg te dragen dat alle materialen, boeken, foto's, beeldhouwwerken, portretten, diamanten, en andere juwelen ook daarwerkelijk daar ook bleven.

OORKONDE BIJ DE WIEG AANGEBODEN DOOR DE AMSTERDAMSE VROUWEN EN MEISJES, 1909

Deze oorkonde hoort bij de door de Amsterdamse vrouwen en meisjes aan Koningin Wilhelmina aangeboden wieg ter gelegenheid van de geboorte van Prinses Juliana op 30 april 1909. De wieg was ontworpen door K.P.C. de Bazel in de destijds moderne stijl van de Nieuwe Kunst. e bijbehorende oorkonde werd in dezelfde stijl vervaardigd door Betsy Westendorp-Osieck. Het beeldhouwwerk van de lijst is van de hand van een onbekende kunstenaar

Deze oorkonde hoort bij de door de Amsterdamse vrouwen en meisjes aan Koningin Wilhelmina aangeboden wieg ter gelegenheid van de geboorte van Prinses Juliana op 30 april 1909. De wieg was ontworpen door K.P.C. de Bazel in de destijds moderne stijl van de Nieuwe Kunst. De bijbehorende oorkonde werd in dezelfde stijl vervaardigd door Betsy Westendorp-Osieck. Het beeldhouwwerk van de lijst is van de hand van Louise E. Beyerman en het graveerwerk van het ivoor op de lijst van C.A. Mispelblom Beyer. Zij waren allen leerlingen van de Rijksacademie voor beeldende kunsten te Amsterdam. De tekst van de oorkonde is op stevig perkament geschreven en gedecoreerd en in een rijk versierde houten lijst gevat.

Graveur Mispelblom-Beyer, C.A. (1884-1971), beeldhouwer Beyerman, L.E. (1883-1970),

Ontwerper Westendorp-Osieck, Betsy (1880-1968).Gedateerd: 1909.

Techniek: houtsnijwerk. Materiaal: hout, ivoor, hoogte 57 cm, breedte 40 cm, diepte 3 cm

Oorkonde techniek: kalligrafie, schildering op perkament met waterverf.

HULDEBLIJK VAN DE INGEZETENEN VAN HET EILAND BANDA, 7 MAART 1901

Het Molukse eiland Banda kwam als eerste van de voormalige koloniën met een geschenk voor het huwelijk van Koningin Wilhelmina en Prins Hendrik in 1901: een prachtig album met een band van gebatikt fluweel in een kist van eikenhout met koperbeslag. Daarin heeft de ontwerper en sierkunstenaar G.F. van de Wall Perné hagedissen (tjitjaks) en fantasiefiguren verwerkt. Het album geeft een goed beeld van het eiland en haar bewoners en van de kroningsfeesten. Het album bevat handtekeningen, namen van ingezetenen en foto's van het eiland Banda. De boekband en kalligrafie zijn ontworpen door Gustaaf van de Wall Perné. Op voorplat is in gouden letters de titel gestempeld: 'Huldeblijk en zegewensch van Banda's ingezetenen aan Hare Majesteit Koningin Wilhelmina en hoogstderzelver gemaal Zijne Hoogheid Hertog Hendrik van Mecklenburg Schwerin, februari 1901'

Ontwerper G.F. van de Wall Perné (1877-1911), boekbinder Bussy, J.H., firma de, gedateerd: 7 maart 1901.

Bandtechniek: batiktechniek, goudopdruk, materiaal fluweel, hoogte 49,5 cm, breedte 43 cm, dikte 8 cm.

Bezoek Tsaar Alexander van Rus aan het Tsaar Peter huisje.

ONTVANGST VAN ALEXANDER II DOOR ANNA PAULOWNA IN HET CSAAR PETERHUISJE

v.nl.n.r.: Peter I 'de Grote', Tsaar van Rusland (1672 - 1725) Willem II, Koning der Nederlanden (1792 - 1849) Anna Paulowna van Rusland, Koningin der Nederlanden (1795 - 1865) Alexander II, Tsaar van Rusland (1818 - 1881) Willem III, Koning der Nederlanden (1817 - 1890) Hoop, Adriaan van der (1778 - 1854) Alexander, Prins der Nederlanden (1818 - 1848) Hendrik 'de Zeevaarder', Prins der Nederlanden (1820 - 1879) Catherine, Gravin Van Hogendorp van Hofwegen (1811 - 1887) Heeckeren, Sophia Wilhelmina Petronella Barones van (1772 - 1847) Elisa Martha, Gravin van Limburg Stirum (1803 - 1890) Louise van Pruisen, Prinses der Nederlanden (1808 - 1870) Frederik, Prins der Nederlanden (1797 - 1881) Orlov, Aleksej Fjodorovitsj Graaf (1787 - 1862) Tolstoy, Fedor Petrovich Graaf (1783 - 1873) Vasili Andejevitsj Dolgoroekov, Prins (1804 - 1868). Anna Paulowna (1795-1865) ontvangt de troonopvolger met brood en zout. Dit Russisch welkomstritueel vond plaats in aanwezigheid van de Nederlandse hofhouding en het gevolg van tsarevitsj (kroonprins) Alexander II (1818-1881). Voor de ontvangst is het Zaanse Tsaar Peterhuisje gekozen, waar Peter de Grote (1672-1725) een week doorgebracht zou hebben om de Nederlandse industrie te bestuderen.

Schilder: Portman, Christiaan Julius Lodewijk (1799-1868), circa 1839-1868.

Een groepsportret van Koning Willem II (1792-1849), Koningin Anna Paulowna (1795-1865), Tsaar Alexander II (1818-1881), Prins van Oranje, Willem III (1817-1890), Prins Alexander (1818-1848), Prins Hendrik (1820-1879), Gravin Catherine van Hogendorp (1811-1887), Barones Sophie van Heeckeren (1772-1847), Gravin Elisa van Limburg Stirum (1803-1890), Prinses Louise (1808-1870), Prins Frederik (1797-1881), Graaf Aleksej Orlov (1787-1862), Graaf Petrovitsj Tolstoj (1783-1873), Prins Vasili Dolgoroekov (1804-1868), zij zijn ten voeten uit weergegeven. De Koningin en haar hofhouding dragen allen een luifelhoef en omslagdoek. De Vorsten en hun gevolg zijn in uniform afgebeeld met sabel. De ontvangst vindt plaats in het Zaanse Csaar Peterhuisje.

Techniek: olieverf op doek. Materiaal: doek, olieverf, hoogte 115 cm, breedte 143 cm.

GELUKWENS VAN DE BURGEMEESTERS VAN WIESBADEN, SIEGEN, DILLENBURG, IDSTEIN, DIETZ, WEILBURG, HADAMAR, NASSAU EN USINGEN, VOOR HET 40-JARIG REGERINGSJUBILEUM VAN KONINGIN WILHELMINA, SEPTEMBER 1938

Voor haar 40-jarig regeringsjubileum ontving Koningin Wilhelmina veel felicitaties uit binnen- en buitenland. In deze gelukwens benadrukken de Duitse steden de bijzonder oude historische familiebanden met ons huidig koningshuis. De namen van de plaatsen verwijzen naar de vroegere Nassause Vorstenhuizen, naar het stamland Nassau-Dillenburg en Nassau-Dietz, waaruit het huidige Huis van Oranje-Nassau is voortgekomen. In Dillenburg stond het stamslot van Willem de Zwijger. Datering: september 1938.

Techniek: kalligrafie. Materiaal: inkt, leer, breedte 37 cm, dikte 27 cm. Omslag materiaal: perkament, hoogte 2 cm, breedte 28 cm.

HULDEBLIJK VAN DE 'GRONINGER VISCHVROUWEN', 1901

Rond hun huwelijk ontvingen Koningin Wilhelmina en prins Hendrik talrijke gelukwensen en huldeblijken, niet alleen van officiële instanties maar ook van verenigingen, groepen en individuele burgers. Kalligraaf Joseph Willem Muller maakte dit huldeblijk in opdracht van de visvrouwen uit Groningen. Het gedicht is afkomstig van zijn echtgenote Catharina Maria ter Huizen. Boven de tekst prijkt een felgekleurde draak met in zijn bek een wapen met drie vissen en een visnet, verwijzend naar de opdrachtgeefsters. Het wapen verwijst naar de stad Groningen. Op de oorkonde heeft de kalligraaf een aanhangend zegel van die stad getekend. Zo wilde hij het huldeblijk de uitstraling van een oude oorkonde geven. De oorkonde is getekend op dik papier.

Tekst van het huldeblijk:"Nu luide in ons Vaderland juichtonen schallen en ieder met 't lieflick Oranje zich tooit en nu van de huizen de vlaggen weer wapp'ren nu ieder Uw pad graag met bloemen bestrooit Nu jub'len de Groninger vischvrouwen mede nu juichen zij luide op vroolijken toon en leggen zij dankbaar haar needrige hulde voor U Koninginne ter neer voor Uw troon. Wel mogen wij juichen nu Zij die wij vroeger als 't Kleine Prinsesje reeds hebben bemind en die w'als Vorstinne zoo innig vereeren den echt met den man harer keuze begint. God geve overvloedig U voorspoed en zegen U en Uw Gemaal zij Hij immer nabij Uw volk blijve U trouw ook in nood en gevaren dat bidt heden ieder dat bidden ook wij!"

Kalligraaf: Muller, J.W. (1858-1945), gedateerd 1901. Techniek gouache op papier. Materiaal papier, inkt, verf, hoogte 56 cm, breedte 44 cm.

DEUXIÈME MAZURKA : POUR LE VIOLONCELLE AVEC ACCOMPAGNEMENT DE PIANO

Joseph Hollman wordt vaak genoemd als 'musicus in koninklijke dienst', zoals op de titelpagina van deze compositie: 'violoncelliste de feu S.M. le roi de Pays-Bas', cellist van wijlen Z.M. de Koning. Dit gold Koning Willem III, die in in 1849 de financiële ondersteuning van de Franse Schouwburg van zijn vader had overgenomen. Toen aan deze subsidie in 1871 definitief een eind kwam gebruikte de Koning de middelen voor de opleiding van veelbelovende jonge musici. Er werd onder leiding van hofpianist Charles van der Does een pensionaat voor jeugdige zangers en instrumentalisten opgericht; een soort studiefinanciering. Veelal genoten de studenten hun muzikale vorming aan het Koninklijk Conservatorium in Brussel.

Tussen 1873 en 1876 werden zogenaamde audities gehouden op Paleis Het Loo. Daar toonden de pensionairs hun vorderingen onder het toeziend oog van een jury. Franz Liszt, Amboise Thomas en Henryk Wieniawsky maakten deel uit van deze jury. Onder de pensionairs bevond zich de cellist Joseph Hollman, die de Deuxième mazurka schreef voor koningin Wilhelmina in 1895, twintig jaar na zijn opleiding en intussen woonachtig in Parijs. De titelpagina werd vervaardigd door F. Vos. Componist Hollman, Joseph Corneille Hubert (1852-1926).

Kalligraaf Vos, F. Voor cello en piano. Uitgegeven: [ca 1895], [s.n.], [S.l.

WELKOMSTLIED : TER GELEGENHEID VAN HET BEZOEK VAN H.M. DE KONINGIN EN Z.K.H. DEN PRINS DER NEDERLANDEN AAN 'S HERTOGENBOSCH

Van 17 tot 20 augustus 1904 brachten Koningin Wilhelmina en Prins Hendrik een bezoek aan de stad Den Bosch. Op 18 augustus maakte het koninklijk gezelschap per boot een uitstapje naar Andel, om daar de opening van de verlengde Maasmond bij te wonen. 's Avonds waren Koningin en Prins te gast voor een diner in het Gouvernementspaleis in Den Bosch, waarna zij werden getrakteerd op een serenade door het 's-Hertogenbosch' Mannenkoor. Het welkomstlied dat daarbij werd uitgevoerd was van de hand van directeur Kallenbach, en werd het koninklijk paar aangeboden in een bijzondere band. De wapens van de Koningin en de Prins en die van Noord-Brabant en Den Bosch illustreren de titelpagina, die met zorg is vervaardigd door de Bossche kalligraaf Theodorus van Kempen.

Componist Kallenbach, Peter (1869-1940), tekschrijver Sicking, kalligraaf Kempen, Theodorus van Kempen, koor (4-stemmig mannenkoor), gedateerd: [1904], [s.n.], [S.l.]

Manuscript, portefeuille in de vorm van een band in crèmekleurige moiré-zijde, beschilderd en met goud bestempeld, katern van dubbelbladen in portefeuille bevestigd door middel van rood-wit-blauw-oranje koord met kwasten, schutbladen portefeuille en buitenzijde omslag katern in gele sierzijde, schutbladen omslag katern sierpapier in donker groen en goud, titelpagina gekalligrafeerd door Theodorus van Kempen, geschilderd in goud, zwart en diverse kleuren, geïllustreerd met het koninklijk wapen, het wapen van Noord-Brabant en het wapen van Den Bosch

WILHELM VON ORANIEN EN GROSSER FESTMARSCH

Oorspronkelijk werd dit werk in 1892 geschreven ter gelegenheid van het 50-jarige huwelijk van Prinses Sophie en Karel Alexander, Groothertog van Saksen-Weimar-Eisenach. Prinses Sophie was een dochter van Koning Willem II, en zij bracht haar leven sinds haar huwelijk in Weimar door. Daar werd het jubileum groots gevierd. De muziek die de 28-jarige Richard Strauss voor de gelegenheid schreef is volgens de overlevering nooit in druk verschenen en het kwam slechts voor op het repertoire van het Königlich Bayerisches Infanterie-Leib-Regiment.

De Nederlandse Koninklijke Militaire Kapel heeft jaren later de hand weten te leggen op een afschrift ervan en zij voerde in 1923 ter gelegenheid van het 25-jarig regeringsjubileum van Koningin Wilhelmina het werk uit tijdens de feestelijkheden in Ruigenhoek. Na afloop van de muzikale hulde nam de Koningin de partituur dankbaar in ontvangst.

Componist: Strauss, Richard (1864-1949) voor harmonieorkest. [1923], [s.n.], [S.l.]

Manuscript, band in bruin leer met goud bestempeld, opdrachtpagina gekalligrafeerd in zwart en oranje, schutbladen grijs sierpapier

Aan Koningin Wilhelmina van de musici: 'Ter gelegenheid van het Zilveren Regeeringsjubileum van H.M. de Koningin werden deze muziekstukken door de Koninklijke Militaire Kapel ten gehore gebracht en als betuiging van aanhankelijkheid en trouw aan Hare Majesteit aangeboden'.

Muziek heeft door de eeuwen heen op uiteenlopende wijzen een rol gespeeld aan het Nederlandse Hof. In de stadhouderlijke tijdperken was muziekbeoefening door de leden van de familie vanzelfsprekend en waren er altijd musici en leermeesters te vinden in en om het Hof. De laatste Stadhouder, Prins Willem V, gaf het muziekleven in Den Haag zelfs een grote impuls door veel aandacht te besteden aan muzikale activiteiten. In Het Koninklijk Huis Archief bevindt zich een omvangrijke collectie bladmuziek, daterend vanaf de tweede helft van de 18e eeuw. Vele partituren zijn in mooie banden gevat. Leer, fluweel, perkament, zijde en goudbeslag geven vele muziekwerken een Koninklijke en feestelijke uitstraling.