Koninklijk Verzamelen
De drie Koningen
In november 2013 was het tweehonderd jaar geleden dat Nederland na inlijving bij Frankrijk zijn onafhankelijkheid herkreeg. De landing van de Prins van Oranje, de latere Koning Willem I in Scheveningen op 30 november 1813 zorgde ervoor dat Nederland weer een Koninkrijk werd. De terugkeer van deze Prins van Oranje in eerder genoemde maand in 1813 leidde uiteindelijk, op basis van een nieuwe Grondwet, tot zijn inhuldiging als Koning Willem I te Brussel in september 1815.
Onderstaande foto's zijn afkomstig uit de Koninklijke Verzamelingen, over de drie Koningen in de 19de eeuw:Midden: Frederik Lodewijk Huygens (1802-1887), tekening potlood, pen en penseel in kleur, 28,7 x 37,6 cm. In 1847 legde Koning Willem II de eerste steen voor een buitenresidentie in Tilburg. Hij heeft er echter nooit gewoond; want hij stierf op 17 maart 1849, enkele weken voor de oplevering. Het gebouw werd aan de Gemeente Tilburg geschonken en doet tegenwoordig dienst als trouwlocatie.
Rechts: In 1859 schonk Koning Willem III zijn landgoed Bronbeek aan de staat, tot inrichting van koloniaal militair invalidentehuis. Tot op heden biedt het Koninklijk Tehuis voor Oud-Militairen veteranenzorg. In het museum Bronbeek staat het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger centraal. Deze foto is gemaakt rond 1865, kort na de ingebruikneming van het tehuis. De vlag op het gebouw is met de hand ingekleurd.
Links: Charles Rochussen (1814-1894), aquarel 20,5 x 31,6 cm. Koning Willem III ontving regelmatig kunstenaars en musici op Paleis Het Loo in Apeldoorn, waar hij graag verbleef. Hier is de Koning (rechts) in gesprek met de componist en pianist Franz Liszt (met lange jas), circa 1875. Liszt maakte deel uit van de jury die tussen 1873 en 1876 audities op het Loo beoordeelde.
Rechts: Vervaardiger onbekend..Verguld bronzen sigarenstandaard in de vorm van een locomotief, op 20 september 1839 geschonken aan de
latere Koning Willem II bij de opening van de eerste Nederlandse spoorweg, aangelegd tussen Amsterdam en Haarlem.
Links: Aquarel door Isidore Patrois (1811-1884), 32,5 x 27,9 cm. Koning Willem III was een muziekliefhebber. Op deze aquarel van rond 1850 zit hij aan een tafel bij een band met de titel Zampa, mogelijk de opera van Hérold; zijn hand rust op bladmuziek getiteld Otello, waarschijnlijk de opera van Rossini.
Midden: Jan van Ravenswaay (1789-1869), olieverf op paneel, 21 x 15 cm. In 1847 schilderde Jan van Ravenswaay (1789-1869) dertien gezichtjes op Paleis Soestdijk en omgeving. Ze werden samengebracht in een verzamellijst. Dit paneeltje toont de Naald van Waterloo, een monument uit 1815, ter herinnering aan het optreden van de latere koning Willem II. Vanuit de vestibule van Paleis Soestdijk loopt een mooie zichtlijn naar het monument.
Rechts: Richard Dighton (1795-1880), aquarel, 27,8 x 20,7 cm. Dit portret en profil van Koning Willem III markeert een belangrijk moment in zijn leven. Het ontstond in 1849 in Engeland, waar hij verbleef toen zijn vader overleed. Als Prins was de 32-jarige Willem vertrokken, als Koning keerde hij terug in Nederland.
Rechts: H.F.C. ten Kate (1822-1891), aquarel 23,5 x 41,5 cm. Feest aan het hof: een gekostumeerd bal in de grote balzaal van Paleis Noordeinde, op 14 maart 1862. Koning Willem III staat rechts vooraan, in 17de-eeuws kostuum met hoed. Naast hem zit zijn eerste vrouw, Koningin Sophie.
Links: J. Ebbenhorst & Zoon, Soest, foto 47,5 x 36,6 cm. "Le Tilleul, repos de Guillaume II",1868. Bij deze oude lindeboom in het park achter Paleis Soestdijk stond een bankje, waarop volgens overlevering Koning Willem II graag verpoosde. De foto behoort tot een serie van de inrichting van het paleis en het park, waarmee de situatie van bewoning door Koningin Anna Paulowna na haar overlijden werd vastgelegd.
Midden: Vervaardiger onbekend, aquarel 30,0 x 38,0 cm. Bij de watersnood van 1861 werd de Bommelerwaard ernstig getroffen. Koning Willem III toonde zich zeer betrokken en bezocht de overstroomde gebieden. Dat kwam zijn populariteit ten goede. Deze aquarel was een nieuwjaarsgeschenk van Koningin Wilhelmina aan haar moeder Emma in 1920. "Vader bij den watersnood" schreef ze bij haar heilwens.
Rechts: Adolphe Conen, Amsterdam (1833-na 1880), fotografie en aquarel 41,5 x 29,5 cm. In 1863 werd een prijsvraag uitgeschreven voor een gedenkteken, "Monument 1813", ter ere van Koning Willem I. Met een ontwerp in neogotische stijl (geïnspireerd op het Albert Memorial in Londen) won architect Pierre Cuypers (1827-1921) de tweede prijs; het werd niet uitgevoerd. Op het voetstuk stond: Aan Nederlands Hoofd en Redder. Opgerigt door het Nederlandsche volk. Een model van het ontwerp werd omstreeks 1865 gefotografeerd, waarbij een achtergrond met bomen
werd ingetekend. Het stel aan de voet van de sokkel geeft de verhoudingen weer.
Links: Het sterfbed van Koning Willem II. Hij overleed in Tilburg op 17 maart 1849. Voordat het lichaam werd gekist, legde men het op een praalbed in de grote vestibule van het nieuwe Koninklijk paleis waarin Willem II zijn intrek had willen nemen.
Midden: Op 12 december 1843 stierf Willem I in Berlijn op 71-jarige leeftijd. Zijn stoffelijk overschot werd op 2 januari 1844 bijgezet in de Koninklijke Grafkelder in de Nieuwe Kerk in Delft waar ook zijn eerste vrouw al rustte.
Rechts: Koning Willem III overleed op 23 november 1890 op Paleis Het Loo in Apeldoorn. Op 1 december 1890 werd het stoffelijk overschot per trein naar Den Haag vervoerd. Op de tussenliggende stations werd soms een militair saluut gebracht en waren lantaarns met rouwfloers bekleed. In Amersfoort stopte de trein en werd een krans aangeboden, in Woerden klonk een treurmars en in Gouda klokgelui.