De Huizen van Oranje en Nassau

Vorstelijk Verzamelen
Vlag BelgieVlag NederlandGouden KroonGouden KroonVlag LuxemburgVlag Duitsland
Bronvermelding

 Koninklijke Verzamelingen 

Cadeau's en Staatsbezoeken

Tijdens de Staatsbezoeken worden over en weer vele fraaie en kostbare cadeaux gegeven. Een aantal bijzondere stukken die in de Koninklijke Verzamelingen een plaats hebben gevonden, passeren hier de revue. Onderstaande schets bevindt zich in een van de vele brieven die Rousseau aan zijn uitgever Marc-Michel Rey heeft geschreven. Van oorsprong was Rey een Geneefse boekhandelaar, die zich als uitgever in Amsterdam vestigde. Vanwege de heersende perscensuur in Frankrijk vonden veel Franstalige schrijvers hun weg naar hem, waaronder ook Voltaire.
Schets Jean-Jaques RousseauAlbum 1912 Wilhelmina Frankrijk
Eigenhandige schets van de filisoof Jean-Jaques Rousseau voor de titelpagina van zijn roman Julie, ou la nouvelle Heloïse uit 1760.

Midden: 'Julie, ou la nouvelle Heloïse' werd in 1761 door Rey in Amsterdam uitgegeven en is een briefroman over een onmogelijke liefdesgeschiedenis. In de roman beschrijft Rousseau een nadrukkelijk verlangen naar echtheid of authenciteit van zijn hoofdpersonen, dat veel emoties opriep bij de lezers in de 18e eeuw. Het was een ware bestseller en het boek is dan ook vele malen herdrukt. Auteur Rousseau, Jean-Jacques (1712-1778).Koningin Sophie heeft de correspondentie van Rousseau en Voltaire met Rey aangekocht.

Links en Rechts: Album, aangeboden aan Koningin Wilhelmina bij haar bezoek aan het Stadhuis van Parijs, tijdens het Staatsbezoek in Frankrijk in juni 1912. De gemeenteraad van Parijs verwelkomde op zondag 2 juni het koninklijk paar, samen met president Fallières en zijn echtgenote, op het stadhuis. Na het spelen van de beide volksliederen volgde een tweetal toespraken die door de koningin werd beantwoord.

Na het uitbrengen van een heildronk op de Nederlandse Koningin en haar Prins-gemaal tekende men het gouden boek van de stad. Rood leren band met in goudopdruk aan voor- en achterzijde het stadswapen, met spreuk, van Parijs. Op beide zijden aan de randen tweemaal drie gouden lijnen met in de hoeken florale versiering. Het geheel gevat in een rood leren doos, aan de binnenzijde met beige zijde bekleed en voorzien van twee sluitingen. Bovenkant doos voorzien van goudgestempeld stadswapen van Parijs.Kalligraaf Jules Commin.

Waaier met de Intocht van Alexander de Grote in Babylon.

Waaier Wilhelmina
Ontwerper: Eventails Artistiques Faucon.

De Koningin ontving als officieel geschenk van de stad Parijs een 18e eeuwse waaier. Kalligraaf Jules Commin was gevraagd in sierschrift verslag te doen van het bezoek. In het album staan onder andere de complete teksten van de toespraken. Ook vinden we terug wie aanwezig waren bij de ontvangst. Het album vormde voor de Koningin en de Prins een mooie herinnering aan het bezoek in het stadhuis te Parijs. Opmerkelijk is dat het staatsbezoek zich voornamelijk in Parijs afspeelde. Alleen een uitstapje naar Versailles doorbrak het stadsprogramma. Daarnaast vond ook een ontvangst plaats van een deputatie uit Orange die een fotoalbum van haar stad en omgeving aanbood. Hierdoor kreeg het staatsbezoek een wat nationaler tintje.

De waaier is van Franse makelij uit het midden van de 18de eeuw. In 1912 is de inscriptie op de keerzijde toegevoegd. Vouwwaaier met blad van papier beschilderd in gouache. Op de voorzijde een triomftocht van Alexander de Grote in Babylon, omgeven met een rand van florale motieven, exotische schelpen en vogels. Op de keerzijde is een tweede blad à l'Anglaise gemonteerd waarop in het midden een gekroonde catouche met de tekst: 'La Ville de Paris a Sa Majeste Wilhelmina Reine des Pays Bas, Princesse d'Orange Nassau MDCCCCXII', geflankeerd door de wapens van Parijs en Oranje-Nassau. Omlijst door florale motieven met architectonische elementen. Het blad is bevestigd op een montuur van 22 aaneengesloten benen van parelmoer, ajour en in reliëf gesneden, beschilderd en verguld met voorstellingen van figuren en vogels in een landschap met architectonische en rocaille elementen. Beide buitenbenen in hoog reliëf met rocaille rijk gedecoreerd en deels verguld.

Menukaarten van het Diner op 23 mei en de lunch op 24 mei tijdens het Staatsbezoek aan Frankrijk 1950.

Menukaart 1912 Frankrijk
(v.l.n.r.)Menukaarten voor diner 23 mei en lunch op 24 mei staatsbezoek aan Frankrijk in 1950.

De Franse president Vincent Auriol en zijn echtgenote boden het staatsbanket aan in het 'Palais de l' Élysée' en de lunch in Versailles. De menukaarten waren ontworpen door graveur Robert Cami (1900-1975). Hij was hoogleraar aan de "Ecole National Supérieure des Beaux-Arts" te Parijs. Voor de Franse posterijen had hij diverse postzegels ontworpen. Op het muziekprogramma "Franco-Hollandaise" tijdens het diner en de lunch stonden ook Nederlandse componisten.

Op de voorzijde van de menukaart van het diner is een gezicht vanaf de Place de la Concorde naar de Luxor-obelisk afgebeeld. Aan de binnenzijde van de dinerkaart stond het menu, omgeven door een tekening van de Seine met een zestal bruggen. Op de voorzijde van de lunchkaart is een doorkijkje vanuit de galerijen van het Paleis van Versailles naar de tuin weergegeven. De binnenkant geeft, naast de gerechten en dranken,een overzicht van de tuin weer.

Vervaardiger: Robert Cami.

Les Illusions d'icare
Les Illusions d'Icare
Ontwerper: Lurçat, Jean Marie Auguste (1892-1966. Datering rond 1936.

De Franse kunstenaar Jean Lurçat heeft een grote rol gespeeld in de opleving van gobelins in de 20e eeuw. Na zijn opleiding in Parijs heeft Lurçat vele reizen gemaakt in Europa, Azië en Afrika en in 1921 volgde zijn eerste eigen expositie. Vele tentoonstellingen zouden volgen in Wenen, Parijs, Londen, New York en Moscou. In deze periode heeft zijn vrouw, Marthe Hennebert, zijn eerste twee gobelins geweven en enkele jaren later ontwikkelt Lurçat een nieuwe revolutionaire weeftechniek. In 1936 wordt op een expositie in Londen het eerste tapijt van Lurcat getoond dat vervaardigd is door La Manufacture des Gobelins in Parijs: "Les Illusions d'Icare". fabrikant Manufacture national des Gobelins.

Livre d'art de la Reine Hortense en waaier met Jachtmovieven van Sophie
Livre Artistique Reine HortenseWaier Jachtmotiven Sophie
Links: Dit album geeft een prachtig overzicht van muzikale composities, tekeningen en brieven van Hortense de Beauharnais. Het album begint met een beschrijving van een bezoek aan Augsburg in 1819. De uitgebreide biografie over 'la Reine Hortense' is geschreven door Hippolyte Prevost. De artistieke Hortense was getrouwd met Lodewijk Napoleon, koning van Holland van 1806 tot 1810. Dit album is opgedragen aan Keizer Napoleon III, de zoon van Hortense en Lodewijk Napoleon.

Samenstelster: Koningin van Holland (1783-1837) Schrijver Hortense. Garde, Comte de la; Prévost, Hippolyte lithograaf Sorrieu, Frédérique Livre d'art de la Reine Hortense : une visite à Augsburg, esquisse biographique : lettres, dessins et musique / Koningin van Holland Hortense; Comte de la Garde; Hippolyte Prévost. - S.l. : Heugel, [1853] - 1 partituur. - (27 p. + pltn) : 28 cm obl. Titel op voorafgaande pagina: Album artistique de la reine Hortense.
Rechts: Het verhaal van Diana en Actaeon – wat op het montuur van deze waaier is afgebeeld – was een geliefd thema in de 19de eeuw. Tijdens de jacht zag Actaeon per ongeluk de badende Diana, de godin besloot hem daarop in een hert te veranderen. Zijn eigen jachthonden gingen vervolgens achter de hert aan en verscheurden zo de geschrokken jager. De historiserende valkenjacht scène – op het blad geschilderd door Martinus Kuytenbrouwer (1821-1897) – is een knipoog naar dit verhaal. De schilder werkte aan het hof van Napoleon III, wat doet vermoeden dat de Keizer deze waaier als geschenk voor Sophie heeft laten maken. De twee waren familie via haar tante Catherine en leerden elkaar in jonge jaren goed kennen tijdens de regelmatige bezoeken van de Bonapartes in Württemberg. Maker: Schilder Kuytenbrouwer, Martinus Antonius (II) (1821-1897).

Waaiermaker: Moreau, Edouard Jean Baptiste (1825-1878) en gedateerd 1862.

Vouwwaaier met een dubbel blad van perkament beschilderd in gouache op de voorkant met een jachtscene in 17de-eeuws kostuum, links onder gesigneerd en gedateerd MARTINUS 1862 en op de achterkant met in het midden een medaillon met jachttrofeeën omgeven door gouden decoraties op een lichtgroen achtergrond. Op een montuur van 15 aaneengesloten benen, de buitenbenen van donker schildpad bezet met florale decoraties en een gekroonde S van goud, de overige 13 benen van ivoor met ajour gesneden tussenzetsels van parelmoer die 13 medaillons omlijsten. Deze zijn aan de voorkant op een verguld achtergrond deels en grisaille beschilderd met scenes van Diana en Acteon, gesigneerd EDOUARD MOREAU.

Portretminiatuur van Henrietta Maria

Henrietta Maria van Frankrijk, koningin van Groot-Brittannië (1609 - 1669). Henrietta Maria (1609-1669) was een katholieke koningin van een protestants land. Als prinses van Frankrijk was zij uitgehuwelijkt aan Karel I (1600-1649), koning van Groot-Brittannië. Hij kwam in de problemen omdat hij de Anglicaanse- en de Rooms-katholieke kerk dichter bij elkaar probeerde te brengen, onder andere door dit huwelijk. Daarnaast had hij allerlei conflicten met het Britse parlement, met een burgeroorlog tot gevolg. In de aanloop naar deze strijd ontvluchtte Henrietta Maria Londen en probeerde zij in het buitenland steun te winnen voor de zaak van haar man. Ook onderhield zij in deze periode allerlei contacten met kunstenaars. Zo bezocht Henrietta Maria in 1638 de Franse meester Jean Pepitot (1607-1691), hij was woonachtig in het Louvre en kreeg diverse opdrachten van Lodewijk XIV (1638-1715). Dit portret van de Engelse koningin moet aan het hof in Parijs vervaardigd zijn.

Schilder Petitot, Jean (1607-1691); naar Dyck, Anthony van (1599-1641). Gedateerd: 1638.

Herietta Maria
Brief Prins Willem II, Protretminiatuur Koningin Henriette Maria de Bourbon, Koningin van Engeland, Schotland en Ierland, 2e deel Brief Prins Willem II.

Midden: Portretminiatuur in de vorm van een borststuk van Henriette Maria de Bourbon (1609-1669), de Koningin van Engeland, Schotland en Ierland is en face naar links weergegeven. Zij draagt een japon van wit satijn met een gegolfde decolleté die voorzien is van pofmouwen. Op het lijf draagt zij parels, over de schouders hangt een ketting die versierd is met juwelen, bij de taille is aan de linkerzijde een grote edelsteen bevestigd. Op haar achterhoofd draagt Henriette Maria een knot (chignon) met daarin een parelsnoer. De koningin is voor een lichtbruine achtergrond geplaatst.

Techniek: Email op koper en Materiaal emaillak, goud.

Brief van Prins Willem II aan zijn ouders over de overwinning op Napoleon bij Waterloo.

'Victoire, victoire!' Uit deze aanhef spreekt de euforie van de Prins direct na de overwinning op Napoleon. Prins Willem II legt in zijn schrijven aan zijn ouders de nadruk op de belangrijke bijdrage van zijn korps aan de veldslag. Hij besluit met de woorden "Ik ben gewond door een kogel die mijn linkerschouder heeft doorboord, maar veel stelt het niet voor. In leven en dood geheel de uwe, Willem." In zijn antwoord schrijft Koning Willem I dat zijn zoon de Militaire Willems Orde heeft verdiend. Prins Willem II ging de geschiedenis in als de 'Held van Waterloo'.

Archiefvormer: Willem I, Koning der Nederlanden (1772-1843)

Auteur: Willem II, Koning der Nederlanden (1792-1849) Datering: [18/19 juni 1815]