De Huizen van Oranje en Nassau

Koninginnen van Oranje en Nassau

Koningin en Regentes Emma der Nederlanden

In haar regeerperiode probeerde Emma zoveel haar werk te doen in de trant van haar overleden echtgenoot. Zij was voor velen toegankelijk en aanspreekbaar. In de politiek hield zij veel contact met ministers en bemoeide zich met de formatie van het Kabinet. Bij het samenstellen van een van deze kabinetten bepaalde zij de formateur, hetgeen niet bij een ieder in goede aarde viel. Onder haar bewind steeg de populariteit van het Koninsghuis tot aanzienlijke hoogte. Meer dan dit het geval was onder haar overleden echtgenoot. Daar de Koningin-Regentes het belangrijk vond haar dochter goed op te leiden voor haar toekomstige taak als Koningin, nam zij Prinses Wilhelmina mee in de jaren 1891-1896. In die periode bezocht de troonpretendente alle provincies en leerde de inwoners ervan goed kennen.

Door deze houding werd het Koningshuis het symbool van nationale eenheid. Op de 16e verjaardag van de Kroonprinses vond Emma dat de jeugd wel voorbij was en in de volgende 2 jaren werd Wilhelmina klaar gestoomd voor het Koningschap. In 1898 - het jaar dat de Kroonprinses Koningin van Nederland werd -trok Emma zich langzaam maar zeker terug. Bij het huwelijk van de Koningin in 1909 met Prins Hendrik van Mecklenburg-Schwerin, nam de oud-Koningin-Regentes haar intrek in het Paleis Lange Voorhout. Maar haar werk zat er nog niet op. Er werd bepaald bij de geboorte van de dochter van Vorstin Wilhelmina dat zij, Emma, wederom Koningin-Regentes zou worden als haar dochter zou komen te overlijden voor de meerderjarigheid van de Kroonprinses. Hiermede werd Prins Hendrik simpelweg gepasseerd als voogd.

Emma heeft in haar leven veel gedaan aan liefdadigheidswerk, met name de bestrijding van de tuberculose was voor haar van evident belang. Het eerste grote tbc-sanatorium, de voormalige Rotterdamse Finsenstichting, maakte zij financieel bezien, mogelijk. Het huidige Emma Kinderziekenhuis, onderdeel van het Amsterdams Medisch Centroum (AMC) in Amsterdam werd naar haar vernoemd. Binnen de regering had zij ook haar taken, zoals het contra signeren van Wetten. Discussie's met politici over deze Wetten ging zij bepaald niet uit te de weg. In de literatuur uit die periode werd Emma op diverse manieren beschreven. De ene keer als een aimable persoon en de andere keer als een uiterst ongemakkelijk dame met wie het dan kwaad kersen eten was. De waarheid zal, zoals gebruikelijk, wel in het midden liggen.

Op haar 75ste verjaardag in 1933 was Emma zo welwillend om een aantal vragen in de huiselijk sfeer te beantwoorden in een interview. Het gaf de mensen een interessante kijk in de 'Koninklijke keuken' uit die tijd. Met kwam te weten hoe de oud-Koningin haar dagen doorbracht en dat was veelal met liefdadigheids werk. Vanwege haar leeftijd verscheen de Vorstin minder in het openbaar, maar dit liet onverlet dat de Nederlanders Koningin Emma bleven kennen als de vrouw die rondging in ziekenhuizen en gestichten. Op 19 maart 1934 werd via de pers bekend dat de Koningin ernstig ziek was. Een dag later, op 20 maart 1934 eindigde een 'rijk maar dienend' leven. Het treurige nieuws werd op de beide radiozenders aan het volk bekend gemaakt en in aansluiting daarop werd de uitzendingen als teken van nationale rouw, gestaakt.

Bij de uitvaart van Koningin Emma, kende Delft een gordel van afzettingen die nog niet was vertoond. De publieke belangstelling hierbij werd door betere verkeersmiddelen mogelijk gemaakt. Daardoor waren er duizenden mensen op de been om de laatste eerst te bewijzen aan een Koningin van het Volk. Voor het Haagse paleis heerste een aangrijpende beklemmende stilte toen de stoet vertrok richting de Nieuwe Kerk in Delft. Nooit tevoren werd Den Haag zo intens geconfronteerd met een mensenmenigte op zijn straten van deze omvang. Onder doodse stilte trok de stoet door de stad. Daarbij was de komst van de stoet op de Markt te Delft het meest indrukwekkend. In aanwezigheid van genodigden en haar naaste familie namen zij afscheid van een Koningin die haar stempel wel had gedrukt op charitatieve doelen. Haar bijzetting in de Koninklijke kelder werd slechts door directe familie bijgewoond.

Het leven van Koningin Emma is zeer divers geweest. Als dank voor de diensten het Nederlandse Volk bewezen zijn er een aantal monumenten ter harer nagedachtenis in ons land verrezen. In het midden van het Regentesseplein in Den Haag staat de 'naald' van Koningin Emma. Het is een natuurstenen obelisk uit 1905, opgericht ter ere van de populaire koningin-moeder. De obelisk is versierd met een allegorisch vrouwenbeeld en een portretbuste en profil in brons van Emma, vervaardigd door prof. A.W.M. Arend Odé en A.F. Gips. In 1936 werd in het rosarium op het Jozef Israëlsplein in Den Haag een beeld van de Belgische beeldhouwer Toon Dupuis onthuld door Vorstin Wilhelmina.Oorspronkelijk was het van de Franse kalksteen Vaurion, maar na beschadigingen is het in 2001 in brons gegoten.

Op 6 september 1937 werd op de Dam in Middelburg een monument onthuld van Henk Etienne.

Op het Lange Voorhout staat een monument in de vorm van een soort zitbank. Op de voorkant staat: "In dankbare herinnering aan, en ter vererende nagedachtenis van H.M. Koningin Emma". Op de achterkant staat: "Aangeboden door de Orde van Vrijmetselaren onder het Grootoosten der Nederlanden in het jaar 1938, vernield in 1940, heropgericht in 1959".

In het plantsoen van het Emmaplein in Amsterdam Oud-zuid staat een monumentaal kalkstenen beeld van Koningin Emma met op het voetstuk de wapens van Nederland en van Waldeck-Pyrmont. De zes vrouwen in reliëf laten zien dat de vorstin op handen werd gedragen. Links op het voetstuk staat een reliëf van een vrouw als symbool voor bescherming, rechts een vrouw met weegschaal en boek, symbool voor gerechtigheid. Het standbeeld van Lambertus Zijl, dat eerst voor Den Haag bestemd was, werd door Koningin Wilhelmina in 1938 onthuld.

De Emmabank die in in het Julianapark in Schiedam staat is een monument ter nagedachtenis aan Vorstin Emma. Het was ontwerp van C.E. Alexander, ingenieur bij de afdeling Gemeentewerken van de gemeente Schiedam. Het initiatief tot het plaatsen van deze bank was van de Schiedamse burgemeester Hendrikus Stulemeijer, die al kort na het overlijden van de Vorstin besloot dat er een monument ter harer nagedachtenis moest worden opgericht. Tot verwezenlijking van dit initiatief werd op 30 april 1934, de verjaardag van Kroonprinses Juliana, en één maand na het overlijden an haar grootmoeder, in het Schiedamse Passage Theater de Stichting Koningin Emmabank opgericht, waarvan Stulemeijer zelf de voorzitter werd.

Copyright: 2008 - 2024: All rights reserved. Development by Henri,
Webmaster De Huizen van Oranje en Nassau.