De Huizen van Oranje en Nassau

Koninginnen van Oranje en Nassau

Claus de depressieve Prins

Een gelukkig paar en altijd in de schaduw

Altijd in de schaduw te leven van zijn vrouw, gaf de Prins bepaald niet de voldoening en de indruk zinnig bezig te zijn. Dat vrat aan Claus en langzamerhand vertoonde hij de gevolgen van zijn geestelijke frustratie's. Hij werd depressief. Wat daarbij meespeelde was het feit dat bij de troonswisseling Beatrix te kennen had gegeven naar Den Haag te willen verhuizen. Dat zat de Prins niet lekker, want hij was dol op Drakensteyn.

Depressiviteit:

Tot de symptomen van een depressie horen als eerste een depressieve stemming die het grootste deel van de dag duurt en die bijna elke dag voorkomt.

Ook kan het zijn dat iemand zich niet zozeer depressief voelt, maar wel vrijwel alle plezier in het leven heeft verloren. Daarnaast kan ook sprake zijn van een toename of afname van het lichaamsgewicht (zonder dieet), slaapklachten, geagiteerd of juist sterk geremd gedrag, vermoeidheid, concentratieproblemen en terugkerende gedachten aan de dood. Tenslotte wordt pas van een depressie gesproken als de klachten voor de persoon zelf een forse beperking vormen.

Er zijn diverse andere stoornissen op het gebied van de stemming, waar depressie een deel van kan zijn. Zo kunnen depressieve episoden afgewisseld worden met perioden waarin iemand zich juist vreselijk, overdreven, goed voelt en erg veel dingen onderneemt, waarbij het vaak om dingen gaat waar iemand ook risico's mee loopt, zoals bijvoorbeeld vreselijk veel kopen, of zich op andere manieren ontremd gedragen. Ook kan het iemand niet echt erg depressief zijn, maar constant een lichte depressie hebben, die vaak ook nog lang aanhoudt. We spreken dan van dysthymie.

Claus depressief

Een saillant voorbeeld illustreert het probleem van Claus. In april 1982 bracht het paar aan de USA een Statiebezoek. Beatrix en Claus werden officieel ontvangen door het echtpaar Reagan. Het hoogtepunt van deze trip, was de toespraak die de Koningin hield voor het Congres. Claus stond op de achtergrond mee te luisteren. Hij opereerde in de schaduw van zijn echtgenote en kwam nauwelijks aan bod. Bij de daarop volgende persconferentie werden uitsluitend vragen gesteld aan Hare Majesteit. Haar man zat wederom er voor spek en bonen bij.

Twee maanden later, juni 1982, waren de Koningin en haar gemaal weer in de Verenigde Staten. Dit keer gold het een 14-daags werkbezoek. Ze reisden kriskras door dat continent en bezochten vooral veel plaatsen met uit Nederland afkomstige ingezetenen. Het was een uiterst vermoeiende trip waarbij duizenden kilometers werden afgelegd en nog meer handen geschud, dagenlang druk in de weer, laat naar bed en nauwelijks toekomen aan de o zo broodnodige rust. Claus had het wel gehad. Na het werkbezoek aan de States kreeg de Prins last van ernstige vermoeidheid's klachten. Claus liet zich onderzoeken in het Radboud Ziekenhuis te Nijmegen. Na een week mocht hij weer naar huis.

Er was niets bijzonders geconstateerd. Helaas ging het niet goed met Claus en begin oktober kwam de mededeling dat 'De Prins met klachten van depressieve aard was opgenomen in de psychiatrische kliniek van het Universiteitsziekenhuis te Bazel'.

Professor Kielholz kwam tot de conclusie dat er bij de Prins sprake was van een keurslijf als Prins-gemaal. Hij mocht nooit in het openbaar zijn mening verkondigen. Bovendien kreeg hij weinig tijd om zinvol bezig te zijn. Een overgroot deel van zijn agenda was gevuld met ceremoniële bezigheden. De Prins wil geen linten doorknippen maar zinvol bezig zijn met zaken die hem na aan het hart liggen. Het gegeven dat er overal op hem en zijn gezin wordt gelet, zat hem ook danig dwars. Bovendien had dat een benauwende werking op Claus en dat verbeterde zijn situatie bepaald niet. De problemen waarmee de Prins-gemaal worstelde zouden, waarschijnlijk, gauw zijn opgelost als Claus meer tijd had mogen besteden aan zaken die hem na aan het hart lagen. Eind oktober keerde de Prins terug naar Huis ten Bosch. De behandelende artsen vonden dat juist. Temeer, omdat hij in zijn vertrouwde omgeving meer eigenwaarde kon opdoen. Claus ging toch mee op het geplande Statiebezoek in november aan Groot-Britannie.

Ook de bevolking leefde intens mee met de gezondheidsproblemen van de Prins-gemaal. Via een bedevaart naar Kevelaar, bidden vierhonderd gelovigen voor zijn herstel. Maar het vierdaagse bezoek aan Engeland liep voor hem op een groot fiasco uit. De Prins zag er vermoeid uit, zat onder de medicijnen en maakt een terneergeslagen indruk op de aanwezigen. Door deze situatie kon hij diverse programma-onderdelen niet bijwonen. Na thuiskomst laat Claus zich onmiddelijk opnemen in het Sint Laurens ziekenhuis in Breda. Men hoopte dat, doordat hij dichter bij huis was, beter behandeld kon worden. Ondanks deze inspanning was er geen voldoende resultaat. Eind november keerde Claus terug in Bazel in Zwitserland. Hij bleef er tot Pasen 1983. Inmiddels was het wel duidelijk, dat genezing van de Prins-gemaal geen weken maar waarschijnlijk jaren zou gaan duren.

Voor 1983 werden geen verdere afspraken gemaakt. Claus was de grote afwezige. Vanuit Bazel ging de Prins linea recta door naar de kliniek van zijn vriend Kasper von Oeyenhausen in Bad Driburg om daar op krachten te komen. Op Koninginnedag was hij niet te bekennen en bij de jaarlijkse Dodenherdenking schitterde Claus helaas als de grote afwezige. De al geplande Statiebezoeken voor dat jaar werden afgezegd. In september is hij weer aanwezig in de Ridderzaal bij het voorlezen van de Troonrede door Koningin Beatrix. Dat was het enige dat Claus in dat jaar bijwoonde. n 1984 werd besloten dat de Prins langzaam aan moest proberen zijn draai weer te vinden in zijn werk. De langdurige ziekte van Claus had ook consequenties voor zijn gezin.

Willem Alexander op weg naar het Atlantic College

Er onstonden spanningen tussen Claus en zijn zoons. Ook zij hadden het moeilijk met de onstane situatie en de ziekte van hun vader. De kinderen missen hun vader en moeder had het geweldig druk met haar werk en was daardoor veel van huis. Men besloot daarom dat de Kroonprins Willem-Alexander naar een kostschool te sturen. De keuze viel op Wales en wel het gerennomeerde Atlantic College in Llanwitt Major. In 1983, vergezelde Claus zijn oudste zoon bij de kennismaking met de kostschool, alwaar Willem-Alexander ging studeren. Dat was voor de Kroonprins een verademing. Nu stond hij niet eens een tijdlang in de picture. Willem-Alexander kwam terecht op een eliteschool waar kinderen van en zijn leeftijd zaten en van gelijkwaardige komaf. Kreeg dus geen bevoorechte positie, omdat hij toevallig de Kroonprins der Nederlanden was.

Hij was een leerling met als alle anderen. Voor vader Claus en moeder Beatrix betekende het vertrek van hun oudste zoon naar Wales een zorg minder. Ondertussen probeerde Claus op alle mogelijke manieren zijn depressiviteit de baas te worden. De Prins nam vlieglessen op het vliegveld in Lelystad. Helaas werd ook dat geen succes, omdat Claus de passie die zijn schoonvader Bernhard had, miste. Toch was er aan die sombere horizon van de Prins-gemaal een lichtje te zien. Hij ging opnieuw aan de slag. In 1984 hervatte de Prins zijn werkzaamheden. Claus kreeg een wat meer inhoudelijke functie maar bleef wel Bijzonder Adviseur van de Minister van Ontwikkelings- samenwerking. Op dat Ministerie werd hij in 1984 benoemd tot Inspecteur-Generaal van Ontwikkelingssamenwerking. In augustus 1984 werd hij geïnstalleerd en bovendien benoemde men de Prins als voorzitter Export Platform van Verkeer en Waterstaat.

De Prins-gemaal kreeg een eigen werkkamer in het Ministerie van Buitenlandse zaken waarin ook een deel van het Ministerie van Ontwikkelingssamenwerking was onder gebracht. Bij de opening van het gebouw door de Koningin in 1985, bezocht zij ook de werkkamer van haar man. Claus kon zich eindelijk eens toeleggen op het terrein dat hem sterk aan het hart lag, namelijk Ontwikkelingssamenwerking. Hij woonde veelvuldig de vergaderingen bij van de Tweede Kamer Commissie voor Ontwikkelings- samenwerking. Waar nodig bracht de Prins werkbezoeken aan landen die te maken hadden met deze problematiek.

Ook opende hij congressen, waaronder die van de Aziatische Ontwikkelingsbank. De toespraken van Claus bij dat soort gelegenheden, oogstten alom lof. Vooral over zijn gedegen kennis van zaken had men bewondering. In hetzelfde jaar werd de Prins ook voorzitter van de door de Koningin opgerichte Stichting Biowetenschappen en Maatschappij. Vijf jaar later is Claus te gast bij de derde Noordzee-conferentie in Den Haag.

Voordat de Prins-gemaal de zaal betrad, sprak hij met de demonstranten die protesteerden tegen de gang van zaken het milieu betreffende. Voorts krijgt hij - met de regelmaat van de klok rapporten aangeboden die gaan over de terreinen die zijn belangstelling hadden. De nieuwe werkzaamheden lijken Claus goed af te gaan. Zijn grote inzet en uitgebreide deskundigheid worden door velen op de juiste waarde geschat.

Koningin bezoekt manlief's werkkamer en Claus volop in de running.

De Prins word een graag geziene gastspreker en partner. Het leek erop dat door al deze activiteiten Claus zijn depressie's had overwonnen. Helaas, schijn bedriegt meer dan wij altijd kunnen vermoeden. Hij was er nog niet. Een van de grootste hobbie's van de Prins-gemaal was muziek. Vooral klassieke muziek had zijn grote aandacht. Vanaf 1985 werd een oude traditie in ere hersteld en wel de hofconcerten op het paleis Noordeinde. Dat er ieder jaar op Koninginnedag concerten worden uitgevoerd die op radio en televisie te horen en te zien zijn, is aan Claus te danken.

Hij was ook een fervent voorstander van het verplicht stellen van het vak muziek op scholen. Claus vond het jammer, dat geen van zijn zoons een muziekinstrument wilde of kon bespelen. 'Muziek behoort bij de Algemene Vorming van de mens', zo stelde de Prins. Helaas, kon hij niet de liefde voor klassieke muziek op zijn kinderen overbrengen. De 'heren' gaven de voorkeur aan pop, en rock. De liefde voor muziek beperkte zich echter niet tot het gezin Van Oranje-Nassau. In 1985, het Europese jaar van de Muziek, werd Claus voorzitter van de Stichting Musica'85. De hoofdreden voor het uitroepen van 1985 tot Europees Muziek jaar was het feit dat de componist Bach, driehonderd jaar geleden werd geboren.

De Prins - beschermheer van de Nederlandse Bachvereniging - was daarom een van de eerste gasten die het in Leipzig gevestigde Bachmuseum bezocht. In hetzelfde jaar startte men een grote inzamelingsactie ten behoeve van het gebouw van het Concertgebouworkest te Amsterdam. De reparatie van de verzakking en een tevens een grondige restauratie, werden hieruit betaald. En Claus was - uiteraard - voorzitter van het Comite van Aanbeveling. In die hoedanigheid was de Prins in mei 1985 ook aanwezig bij het televisiegala van het Concertgebouw Orkest.

Koningin Beatrix en Prins Claus in gesprek met Componist en Dirigent Leonard Bernstein

De restauratie werd in 1988 voltooid en Prins Claus kwamook een kijkje nemen. Hij is dan inmiddels benoemd tot beschermheer van het Koninklijk Concertgebouw Orkest. Na het openingsconcert in het fraai gerestaureerde gebouw, werden zij voorgesteld aan de wereldberoemde componist en dirigent Leonard Bernstein. In augustus 1988 reikte de Prins-gemaal in Amsterdam de eerste prijs uit van het Tweede Internationale Kirill Kondrashin Concours uit. In februari 1993 opende hij het gerestaureerde Utrechtse Conservatorium op de Mariaplaats.

Het stak Claus dat de pers ongebreideld en niet voorzien van enige fatsoensnorm meer en meer hem en zijn gezin op de hak nam. In bijna alle gevallen was er dan sprake van 'zwevende' verhalen, ongecontroleerde geruchten over zijn familie. Een zogenaamde Royalty-journalist suggereerde dat zijn oudste zoon met een blondine een nacht in een Amsterdam's hotel had doorgebracht. Dat nu, was voor de Prins een druppel die de emmer deed overlopen en hij spande een Kort Geding tegen het blad aan dat het artikel had geplaatst alsmede de auteur van die roddel. Beiden heren - met het schaamrood op de kaken - erkenden dat zij het onjuist hadden vastgesteld en verwoord.

Een rectificatie werd door het blad geplaatst en de auteur werd later een van de hoofdredacteuren van het blad in kwestie. In 1995 deed Claus dit nog eens dunnetjes over en een ander roddelblad moest- dankzij het vonnis van de rechter - €.25.000,-.! storten op rekening van het Rode Kruis.

Naast zijn toegenomen inhoudelijke werkzaamheden, bleef ook de functie van Prins-gemaal zijn tijd opeisen. Bij hoogtij- en nationale feestdagen werd van Claus zonder mankeren verwacht dat hij acte de présence gaf. De Prins deed dat ook, als was het hem soms af te zien dat hij daar grote moeite mee had. Als enigszins mogelijk was, sloeg de Prins-gemaal de herdenking op de Dam in Amsterdam niet over. Hij had veel respect voor degenen die hun leven hadden gegeven ten behoeve van ons vaderland. Koninginnedag was ook zo'n evenement, dat de Prins graag bijwoonde. Hij kon zich dan onder de burgers begeven en met hen praten. Verjaardagen en zeker die van hem, mochten rustig niet gevierd worden. Als dat tenminste aan hem lag. Toch is zijn zestigste verjaardag uitbundig gevierd. De Prins gaf, bij wijze van hoge uitzondering, een interview aan een televisieverslaggeefster.

Openlijk sprak hij met haar over zijn depressiviteit. Claus:"Ik had geen pijn. Als je onder pijn lichamelijke pijn verstaat, had ik geen pijn. Maar wel zielepijn. Ik heb nooit voor mogelijk gehouden dat zoiets bestond. Er zijn zoveel verschrikkelijke dingen in de wereld die een mens kunnen overkomen, maar voor mij was het wel de ergste periode in mijn leven".

Ook was zijn imago een van de gespreksonderwerpen. Claus gaf rustig toe niet een van de vrolijkste mensen aan het Hof te zijn maar hij probeerde wel zichzelf te wezen. "Ik ben mij ervan bewust dat ik als zeer serieus, zeer saai overkom. Daarmee moet ik leven. Maar het geen vrolijkheid uitstralen geeft veel meer mijn persoonlijkheid werkelijk weer, dan het lolbroekachtige dat ik niet zo kunnen zijn, zelfs als ik dat zou willen". Bij het concert voor zijn verjaardag, was de Prins er wel bij. Tja, wat wil je, het was muziek. Zijn muziek en nog wel in de Nieuwe Kerk te A'dam! Claus was ook een liefhebber van kunst in allerlei vormen.

Beatrix en Claus tijdens een Troonrede en op de Dam bij de Dodenherdenking

Hij kon dan ook de creativiteit van zijn vrouw bijzonder waarderen (Beatrix schildert en beeldhouwt). Zelf had de Prins geen talent dat in die richting ook maar wees. Maar daar had hij geen spijt van. De natuur had hem andere kwaliteiten gegeven.

Het werk van Prins Claus, werd zeker door wetenschappers op zijn juiste waarde geschat. Men verraste de prins-gemaal, in 1988, met de titel Honorary Fellow, die hem werd verleend door het Institute of Social Studies in Den Haag.

Als dank voor de voortdurende betrokkenheid bij de problemen in ontwikkelingslanden. In maart 1991 waren de Koningin en de Prins 25 jaar getrouwd. Een Zilveren huwelijksfeest dus. Het werd - mede gezien de ellende in de wereld - op zeer sobere wijze gevierd. Het werd besloten met een interview met de journalist W. L. Brugsma dat op de televisie werd uitgezonden.

Indringend werd zijn functioneren tegen het licht gehouden. Ook prive-omstandigheden kwamen aan bod. Daar zei Claus op vraag van de interviewer over zijn depressie's uit 1982 en 1983 het volgende over en hij meende dat dan ook zeer serieus: " Nu is het goed, de ziekte is achter de rug maar het is niet iets als een beenbreuk die geheeld is en waar je niet meer naar om hoeft te kijken. Het is toch iets dat veel dieper gaat, wat invloed heeft op je hele persoonlijkheid en je uitzicht op je eigen functioneren.

Je toekomst en alles wat met je positie in je gezin, in de samenleving samenhangt. Dus je bent nooit meer dezelfde die je was voor je ziekte". Het inzicht in deze materie heeft kennelijk toch niet zoveel geholpen want de Prins werd voor de derde keer depressief. Begin juli 1991 werd Claus vanwege klachten van depressieve aard, opgenomen in het Bronovo ziekenhuis te Den Haag. Slechts af en toe mocht hij naar huis en werd behandeld met medicijnen tegen zijn ziekte. Jammer genoeg, kreeg de Prins er de Ziekte van Parkinson bij en dat bemoeilijkte het genezingsproces aanzienlijk. Het was duidelijk, dat het herstel waarschijnlijk maanden op zich liet wachten.

Een en ander had Claus te danken aan een terugval in dat proces. Het gebruik van de medicijnen zorgde ervoor dat de Prins-gemaal bij het vervullen van zijn representatieve taken een wat afwezige indruk maakte. De verkrampte manier van bewegen, maakte velen duidelijk dat hij nooit meer de oude zou worden. Ondanks alle lichamelijke en geestelijke problemen wenste Claus zich niet aan zijn verantwoordelijkheden te onttrekken. Als lid van het Algemeen Bestuur van de Stichting het Nationale Park de Hoge Veluwe te Apeldoorn opende hij op 3 maart 1993 de toegang voor het publiek. Op 15 april 1994 opende de Prins in het Limburgse Buggenum 's werelds grootste elektriciteitscentrale.

Het was 21 maart 1995 en Claus zette de hakken in de grond en met een paukenslag verklaarde hij de Mahlerexpositie voor geopend. Het ging maar door. Eind januari 1996 worden hem de eerste kinderpostzegels met een door hem gefotografeerde beeltenis van zijn kinderen erop, overhandigd. Op 13 september 1966 gaf de Prins het startsein voor de landelijke open Monumentendag.Ondertussen overleed de moeder van de Prins, Gösta von Amsberg, Freiin von dem Bussche-Haddenhausen in haar woonplaats Hitzacker. Met haar had Claus een heel sterke band en hij was vol van verdriet. Naarmate de Prins ouder werd, moeilijker ter been en ander gezondheidsproblemen had, beperkte hij zijn activiteiten tot het minimum.

Een aantal gelegenheden liet hij passeren. Wel was Claus - als oud-diplomaat - aanwezig bij de Nieuwjaarsreceptie van het Corps Diplomatique. De zestigste verjaardag van zijn vrouw 31 januari 1998, werd groots gevierd in aanwezigheid van de Prins-gemaal. Het was lang geleden dat het Koninklijk Huis op deze manier uitpakte. Een groot cultureel programma en een galafeest in het paleis op de Dam, voltooiden deze dag. Een aantal maanden later deelde de Rijks Voorlichtings Dienst (RVD) mede dat Claus een prostaatoperatie diende te ondergaan wegens een kwaadaardig gezwel. De operatie vond plaats op 9 juni 1998 en slaagde volkomen.

Prins Claus emotioneel en de Verklaring van Amsterdam

Bij zijn toespraak die thans bekend staat als 'de Verklaring van Amsterdam' tijdens de uitreiking van de Prins Claus prijzen, deed de Prins een ludiek uitspraak. 'Dasdragers aller landen, verenigt u! Bevrijd uzelf, trek zonder strop de wereld in'. Claus voegde de daad bij het woord, verwijderde zijn stropdas en wierp deze weg. Het jaar 2000 verliep voor de Prins niet al te best. Steeds meer diende hij afspraken af te zeggen en dat was erg vervelend voor hem, daar hij zijn 'verplichtingen'wel wilde nakomen.

Ook had Claus in toenemende mate last van naweeën van de prostaatoperatie. Daarbij kwamen nog eens darmstoornissen. Hij liet zich onderzoeken in het ziekenhuis van Hamburg en op 23 maart kwam het verlossende woord. Niets aan de hand, zo stelde men. Maar Claus gaat niet mee naar Lech op wintersport. Bovendien verscheen hij niet op Koninginnedag. Ook 4 en 5 mei moest het zonder Claus doen. De Prins was echter wel present bij het bezoek aan ons land van de Japanse Keizer Hirohito.

Het had er alle schijn van dat de Prins-gemaal steeds minder in de openbaarheid verscheen. Nadat Claus in Hamburg een klein chirurgische ingreep had ondergaan, lag hij een paar weken later er alweer. Tijdens een bezoek aan zijn zus, kreeg hij te kampen met darmklachten. Claus werd geopereerd en kreeg een stoma. Dat was niet alles. Zes dagen later volgde weer een nieuwe operatie. Er werd een afvoerbuisje in de nieren geplaatst. Claus maakte nog wel de verloving van Kroonprins Willem-Alexander met Máxima, die van Prins Constantijn met Laurentien Brinkhorst mee. Bij het huwelijk van de laatste in mei 2001, liet de Pater Familias zich nauwelijks zien.

Bij de ballet-uitvoering van het Nederlands Dans Theater dat aangeboden werd in verband met het voorgenomen huwelijk van Willem-Alexander en Máxima in 2002, was de cultuurminnende Claus er wel bij. Ook bij dat huwelijk was de Prins-gemaal aanwezig. Op 8 juni 2002 werd Prins Claus nog grootvader. Zijn zoon Constantijn en zijn vrouw kregen een baby. Een paar weken later gaf Claus aan zich niet lekker te voelen en werd naar het ziekenhuis getransporteerd. Weer terug naar huis en wederom in het ziekenhuis. Op 23 juli 2002 werd zijn toestand zorgwekkend genoemd. Toch vocht de Prins terug. Kreeg een pacemaker ingepland en werd af en toe beademd. Hij ging toch voor een paar dagen naar huis maar dan ging het faliekant mis.

Op de derde dinsdag in september werd Claus met spoed naar het ziekenhuis vervoerd en overleed daar op 6 oktober 2002 om 19.00 uur. Doodsoorzaak was een combinatie van een longontsteking en de Ziekte van Parkinson. Met zijn heengaan verloor ons land een zeer markante persoonlijkheid die wist wat hij wilde, een zeer integer mens! en TROUW echtgenoot. Hij kwam niet meer toe aan zijn core business: 'Linten doorknippen'.

Copyright: 2008 - 2024: All rights reserved. Development by Henri,
Webmaster De Huizen van Oranje en Nassau.