De Huizen van Oranje en Nassau

Koninginnen van Oranje en Nassau

Juliana, Koningin der Nederlanden

Prinses Juliana (6jr) en Prinses Juliana op jeugdige leeftijd

Op dit laatste paleis werd, toen Prinses Juliana zes jaar oud was, op advies van de bekende pedagoog Jan Ligthart een klasje gevormd. Samen met enkele leeftijdgenootjes volgde de Prinses het lager onderwijs.

Omdat de Grondwet bepaalde dat de Prinses op achttienjarige leeftijd in staat moest zijn haar moeder op te volgen, verliep het onderwijs van de Prinses in een ander tempo dan bij de meeste kinderen. Juliana kreeg dus een minder afgeschermde opvoeding.

Op advies van huispedagoog Lighthart kreeg Juliana een klassieke opvoeding. Zij doorliep de Lagere- en Middelbare School op het Paleis in een klas met wel geselecteerde kinderen (periode 1915 - 1920) en dat waren de freules Miek de Jong, Elise Bentinck en Elisabeth van Hardenbroek.

Koningin Wilhelmina gaf haar dochter zelf Godsdienst onderwijs. Na deze periode kreeg de Kroonprinses privé-les. Na het beeindigen van haar Middelbare school, verhuisde Juliana naar Katwijk om vanuit daar een sterk verkorte studie Rechten te volgen aan de Rijksuniversiteit te Leiden (periode 1927 - 1930).

Zij raakt bevriend met de rechtenstudente Martina Tjeenk Willink, Noviaatpraeses van de Vereniging van Vrouwelijke Studenten te Leiden. De studie was geheel toegespitst op de taak die haar wachtte. Haar studie werd bekroond met een erepromotie tot doctor in de letteren en de wijsbegeerte. Promotor was de bekende historicus Johan Huizinga. Op 30 april 1927 werd de Prinses achttien jaar en grondwettelijk meerderjarig. Daarmee was zij gerechtigd het Koninklijk Gezag zonodig te aanvaarden.

Twee dagen later werd de Prinses door haar moeder ingeleid in de Raad van State. Haar moeder onderschatte het belang niet dat Juliana op haar 18e verjaardag uitstekend zou moeten zijn toegerust om - indien nodig - het Koningschap over te nemen. Na afloop van haar studie kreeg de Prinses een eigen secretariaat in haar Paleis aan de Kneuterdijk. Ze hield zich weliswaar nog niet bezig met staatszaken, maar vertegenwoordigde het Koninklijk Huis wel bij tal van officiële evenementen. In de crisisjaren (begin jaren '30) oriënteerde de Prinses zich voornamelijk op sociaal terrein.

Mede op haar initiatief kwam het Nationaal Crisis Comité tot stand, dat steun verleende aan de talrijke crisisslachtoffers. Prinses Juliana werd ere-presidente van het Comité en was in die functie zeer actief. De Prinses volgde haar vader, na diens overlijden in 1934, op als voorzitter van het Nederlandse Rode Kruis.In de crisisjaren daarna, kwam het Nationaal Crisiscomite tot stand op initiatief van Juliana. Ondertussen maakte de politiek en met name het Kabinet zich zorgen over de vrijgezellen status van de Kroonprinses.

Prinses Juliana

Indachtig het gebeuren van haar moeder en het langdradige touwtrekken om een echtgenoot in het achterhoofd, vond de Kroonprinses het niet nodig deze situatie nogmaals te herhalen. Bovendien was Juliana de mening toegedaan dat zij er representatief genoeg uitzag om iemand van goede huize te kunnen krijgen.

Knap, charmant en liefdevol, zo werd zij door de mensen die haar kenden omschreven. Een ideale echtgenote dus. Tesamen met haar moeder zocht zij naar een man die zij leuk vond en niet een die zij - om politieke of economische redenen - moest trouwen en waarvan Juliana niet intens kon houden. De Kroonprinses zocht de liefde op de eerste plaats. Dat vond zij belangrijk. Het was haar leven waar het om ging en niet dat van iemand anders.

Men zou bijna kunnen denken dat het hier - in extenso - ging om een net zo sterk karakter als haar moeder. Om de Regering gerust te stellen, werd Jhr.Mr. Beelaerts van Blokland, Vice-President van de Raad van State (de Koningin is immers voorzitster) door de Vorstin verzocht ook een blik te werpen op juiste kandidaten.

Verscheidene Prinsen, Graven, Hertogen, Baronnen en wat dies meer zij, passeerden de revue. Allen werden te licht bevonden. Juliana wist heel goed wat zij wilde. Was de ideale man er niet bij, nou dat kon hij wel vertrekken, zo redeneerde zij met Hollandse nuchterheid, gelijk haar moeder ooit deed. In Duitsland, ontmoette de Kroonprinses twee broers Van Lippe Biesterfeld geheten. De een wat ingetogen (een studiebol) en de andere een frivole kerel, die middenin het leven stond en wist wat dat waard was. De studiebol leerde Latijn en was bereid in Leiden te gaan studeren en de ander bezag het leven van de zonnige kant en genoot daar met volle teugen ook van. Juliana was zeer gecharmeerd van de vlotte broer. De Kroonprinses koos voor de vlotte en gezellige broer, Bernhard geheten.

Samen hadden die twee veel plezier en konden uitstekend met elkaar overweg. De ongerustheid van de Regering en Koningin Wilhelmina was enigszins voorbarig te noemen want op 7 januari 1937 waren deze problemen voorbij. In Garmisch Partenkirchen in Beieren op de Olympische Winterspelen van 1936 ontmoette Prinses Juliana de Duitse Graaf Bernhard von Lippe-Biesterfeld. Er gingen geruchten dat deze onmoeting allang in Amsterdam - bij geheim overleg - was voorbereid.

Het pasgetrouwde paar en Koningin Juliana

Het klikte waarachtig tussen die twee en zij besloten het jaar daarop te trouwen. De Kroonprinses trad op 7 januari 1937 in het huwelijk met de Duitse Graaf Bernhard Leopold Frederik Everhard Julius Coert Karel Godfried Peter von Lippe-Biesterfeld (* 1911, + 2004), Prins zur Lippe (* 1916, + 2004). De Graaf was de zoon van Bernhard Kasimir Friedrich Gustav Heinrich Wilhelm Eduard, Prinz zur Lippe en Jonkvrouwe Armgard Cunegonda Alharda Agnes Oda von Cramm

Het huwelijk werd met pracht en praal ingezegend in de Grote Kerk te Den Haag. Het paar vestigde zich op het Paleis Soestdijk alwaar een vleugel volledig opnieuw werd ingericht, als geschenk van het Nederlandse Volk. Net als op 02-02-2002 was de pers 65 jaar geleden ook aktief. De huwelijksdag en de ceremonie erom heen, werd met fraaie volzinnen verslagen en een ieder kon daar - via de radio - van meegenieten.

Een van de omroepen volgde het paar op huwelijksreis. Op 8 januari vertrok het pasgetrouwde stel plotseling en waren dagenlang gewoon zoek. Nergens te bekennen zodat de radiopresentatoren het 'Spaans benauwd' kregen. Koningin Juliana regeert van 1948 tot 1980. De Nederlandse samenleving ondergaat in deze tijd grote veranderingen, zoals de naoorlogse wederopbouw, studentenonlusten in de jaren zestig en de oliecrises midden jaren zeventig.

Koningin Juliana maakt zich geliefd door haar maatschappelijke betrokkenheid en haar informele optreden. Als klap op de vuurpijl was de bagage naar een andere lokatie verzonden en tot verbijstering van onze persjongens werden Hunne Koninklijke Hoogheden teruggevonden in Polen. Met het schaamrood op de kaken, deden de persmuskieten verslag van die reis.

Zij hadden daar alle tijd want het paar bleef vier weken. Bij Koninklijk Besluit van 8 januari 1937, werd tevens bepaald dat eventuele kinderen van het paar de naam Oranje-Nassau zouden dragen. Dus met een streepje er tussen! Bij diverse Koninklijke Besluiten, benoemde schoonmama Bernhard in verschillende functie's in het Leger en de Marine. Tenslotte was Koningin Wilhelmina de mening toegedaan dat schoonzoon maar Prins der Nederlanden diende te worden. Aldus geschiedde bij Koninklijk Besluit. Uit dit huwelijk werden vier dochters geboren, Beatrix, Irene, Margriet en Christine.

In 1938 diende zich de eerste telg aan. Prinses Beatrix was haar naam. Dolgelukkig waren de trotse ouders. Het was geen jongeman maar een kniesoor die daar naar keek. Er was weer hoop op voortzetting van het geslacht Van Oranje-Nassau in de vorm van deze dochter. De volgende nakomeling was ook een dochter en zij kreeg de naam van Prinses Irene (1939). Het geluk lachte het gezin toe totdat de de Tweede Wereld Oorlog in alle hevigheid losbrak. Bij de inval van de Duitsers in mei 1940 in ons land, ging het Koninklijk gezin naar Londen.

Vandaar verhuisde Kroonprinses naar Ottawa (Canada), waar zij tot de bevrijding van Nederland woonde in Rockcliffe een voorstad. Prins Bernhard, die in Londen bij Koningin Wilhelmina achterbleef, zocht haar hier regelmatig op. Gedurende de oorlog ondernam de Prinses verschillende reizen naar enkele delen van het Koninkrijk (Suriname en de Nederlandse Antillen. In Canada kregen de Prinsessen Beatrix en Irene in 1943 er een zusje bij, namelijk Prinses Margriet. Om haar de Nederlandse Nationaliteit te waarborgen werd een deel van het ziekenhuis in Ottawa tot Nederlands Grondgebied verklaard. In april 1945 begaf de Prinses zich met Koningin Wilhelmina naar het bevrijde deel van Nederland en vestigde zij zich te Breda.

Daar werkte zij mee aan een hulpactie voor de bevolking van het noordelijke deel van Nederland, die zwaar onder de hongerwinter had geleden. Op 2 augustus werd het Prinselijk gezin op Nederlandse bodem herenigd. Na de Duitse capitulatie in mei '45 werkte de Prinses mee aan diverse andere hulpacties voor de getroffen bevolking. Ook trad zij op als voorzitter van de Stichting Nederlands Volksherstel. In het voorjaar van 1946 bracht de Prinses, samen met Prins Bernhard, bezoeken aan landen die veel voor Nederland hadden betekend tijdens de bezetting.

In het najaar van 1947 trad Prinses Juliana enkele weken op als Regentes, toen Koningin Wilhelmina om gezondheidsredenen het Koninklijk gezag enige tijd neerlegde. Dit herhaalde zich in 1948. In dat jaar kondigde Koningin Wilhelmina aan afstand te doen van de troon. Op 4 september aanvaardde Juliana de regering. Op 6 september vond in de Nieuwe Kerk te Amsterdam de inhuldiging als Koningin der Nederlanden plaats.

Koningin Wilhelmina en Kroonprinses Juliana op een rijtour

Wilhelmina verkaste - zoals gezegd - naar Engeland van waaruit zij met krachtige hand de inval in haar land en de Duitsers die daar verantwoordelijk voor waren bleef bestrijden met alles van zij aan arsenaal maar had. Dat ging via pamfletten en radio-toespraken waar velen naar luisterden. Prins Bernhard assisteerde zijn schoonmoeder in Londen om zo het verzet te stimuleren zich tegen de vijand blijvend te verzetten.

Daardoor had hij geen tijd om veelvuldig zijn vrouw te bezoeken in Canada. Daarbij kwam het gegeven dat hij zeer gecharmeerd was van vrouwelijk schoon. Bij hun huwelijk hadden de echtelieden de afspraak gemaakt elkaar vrij te laten, zogezegd een vrije levensstijl te hebben.

Juliana was zich wel bewust van het feit dat haar vader, Prins Hendrik, teveel door haar moeder Wilhelmina was opgesloten in een ivoren toren. Het resultaat was daar dan ook naar. De Prinses vond zo'n situtatie niet acceptabel. De Prins maakte die bewegingsvrijheid meer dan waar. Het gerucht ging en meer was dat eigenlijk waarheid, dat hij twee zonen verwekte bij zijn overbuurvrouw in Londen, Lady Ann Orr Lewis. In 1967 werd in Parijs ook een buitenechtelijke dochter Alexia Grinda-Lejeune geboren Thans is zij 41 jaar oud. Uit de relatie met een Amerikaanse pilote werd ook een dochter, Alicia geboren die thans 54 jaar oud is en tuinarchtect van beroep.

Beiden hebben bij de dood van Bernhard gedeeld in de erfenis. Op het persoonlijk vlak zorgden de jaren van ballingschap ervoor, dat de Kroonprinses zelfstandiger werd. Juliana bloeide op. Voor 1940 was de Prinses altijd een soort van timide meisje geweest dat erg aan haar moeder en haar man hing. Prins Bernhard zou dat, in de jaren daarna, veelvuldig merken dat zijn vrouw, een ervaren moeder was geworden die stevig in haar schoenen stond en uitstekend kon functioneren. Bovendien stond zij op eigen benen en trad daardoor veelvuldig uit de schaduw van haar moeder.

In die periode werd Juliana ook Brits onderdaan en van die nationaliteit heeft zij nimmer afstand gedaan. In april 1945 kwam zij samen met haar moeder, aan in het Zuidelijke bevrijdde deel van Nederland, waar zij zich vestigde in Breda. Hier werkte zij mee aan een hulpactie voor de Nederlanders in het Noorden, die nog niet bevrijd waren. Haar menselijkheid en eenvoud vielen goed bij het Nederlandse Volk, waardoor zij erg populair werd.

Juliana kreeg een kans haar eerste politieke daden uit te voeren. Moeder had een diepgaand verschil van mening met het Kabinet en trad tijdelijk af. Of zoals dat deftig heet, zij legde het Koninklijk Gezag neder en dat gebeurde van 14-10-1947 tot 01-12-1947 en van 12-05-1948 tot 30-08-1948. Met verve kwijtte de Kroonprinses zich van haar politieke taken. Op 18 februari 1947, kreeg de Kroonprinses haar laatste kind, Prinses Christina. Een paarmaanden erna, deed Koningin Wilhelmina (04-09-1948) troonafstand ten behoeve van haar dochter. Wilhelmina vond het - na zoveel jaren door de teleurstellingen die zij na de oorlog moest slikken omdat haar hervomingsvoorstellen niet werden geaccepteerd - welletjes. Juliana volgde haar diezelfde dag op als Koningin der Nederlanden.

Tijdens haar regeerperiode vonden er belangrijke gebeurtenissen plaats. De kersverse Koningin zette haar handtekening onder de Soevereiniteits-verklaring van Indonesie in 1949 en tekende in 1975 voor de Onafhankelijkheid van Suriname. Tevens zette zich - net als haar moeder dat deed - in voor de vele slachtoffers van de Watersnoodramp in Zeeland in 1953. Juliana was altijd al zeer betrokken geweest bij in haar tijd als Kroonprinses en dat deed zij ook tijdens het Koningsschap. Ook was de Vorstin - net als haar moeder - nauw betrokken bij de formatie van Kabinetten. De Koningin verleende ook financiële en materiële steun. Ter gelegenheid van hun zilveren huwelijk in 1962 bijvoorbeeld gaf zij samen met Prins Bernhard terreinen voor de vestiging van jeugdcentra aan de Nederlandse jeugd, vergezeld van een groot geldbedrag.

De opbrengst van een inzameling van het Nationaal Comité Zilveren Regeringsjubileum. Als erkenning voor haar verdiensten op maatschappelijk terrein ontving Koningin Juliana in 1964 een eredoctoraat in de sociale wetenschappen aan de Unversiteit van Leiden. De ontwikkeling van wetenschap en cultuur had eveneens de aandacht van Koningin Juliana, waarbij haar belangstelling vooral uitging naar beeldende kunst, toneel en letterkunde. Met de toekenning van de Koninklijke Subsidie voor de Vrije Schilderkunst hield zij zich elk jaar intensief bezig. Verder bezocht zij veelvuldig tentoonstellingen en woonde zij regelmatig Nederlandse en buitenlandse toneelmanifestaties bij. De verjaardagen van de Koningin werden (op Koninginnnedag) steevast gevierd met een bloemendefilé langs het bordes van Paleis Soestdijk.

Koningin Juliana in 1973 schonk zij aan het kind in nood, waar ook ter wereld. En het nationaal geschenk ter gelegenheid van haar zeventigste verjaardag in 1979 schonk zij aan het Internationaal Jaar voor het Kind. De Koningin verbond tevens haar naam aan de Stichting Koningin Juliana Fonds (het latere Juliana Welzijn Fonds dat op 27 juni 2002 is samengegaan met het Oranje Fonds, dat als doelstelling heeft het maatschappelijk welzijn en de sociale cohesie te stimuleren). In het optreden vertoonde het Staatshoofd een neiging tot een zekere eigenzinnigheid. Een voorbeeld was de speech die Koningin Juliana hield voor het Amerikaanse Congres waarin zij pleitte voor wereldvrede en vreedzame coexistentie. Een gematigd applaus was het antwoord.

Niet alleen dit deed positief stof opwaaien maar ook de affaire erna, die als de Greet Hofmans-affaire te boek staat, deed dit maar dan in negatieve vorm. Zij beweerde 'gebedsgenezeres' te zijn die een gunstige invloed kon uitoefenen op de genezing van kind.Door de stunts van deze 'gebedsgenezeres' werden de toespraken van de Koningin meer in het mystieke vlak getrokken. Ook Prins Bernhard toonde een groeiende afkeer van Hofmans. In 1956 werd besloten een onderzoek te starten naar de handel en wandel van juffrouw Hofmans door een drietal politieke zwaargewichten. Dat waren de politici Beel, Gerbrandy en Tjarda van Starkenborg Stachouwer.

Het leidde er toe dat Greet Hofmans uit het Koninklijk Leven voorgoed verdween. In 1968 is deze dame overleden. Koningin Juliana was bepaald niet bang haar morele opvattingen kenbaar te maken. Dat veroorzaakte soms spanningen tussen Juliana en het Kabinet. Zo ook de problematiek van de Duitse oorlogsmisdadigers als Kotalla, Aus der Funten, Fisher en Willy Lages. Allen werden door de Koningin gratie verleend en veel mensen namen haar dat niet in dank af. Voor Nieuw Guinea wenste zij een vreedzame oplossing en die kwam er na meer dan 90 militaire doden om premier Den Uijl geen gezichtsverlies te laten lijden. Die vrede was duur betaald.

De zogenaamde Lockheed-affaire ging de Koningin ook niet in de koude kleren zitten. Doordat zij dreigde met aftreden, werd de schade voor Prins Bernhard beperkt tot het inleveren van al zijn militaire functie's en de daarbij behorende kostuums. Gemakshalve beschuldigde men de Prins der Nederlanden van het lidmaatschap van de SS in Duitsland.

Wie was Prins Bernhard eigenlijk en wat deed hij in die periode. Geboren op het landgoed Reckenwalde (heden Woynowo) bij de Poolse grens, kreeg Bernhard eerst thuis les en later ging hij naar kostscholen in Zullichau en Berlijn. De Prins volgende colleges in de rechtenstudie in Lausanne, Munchen en Berlijn.

Hij slaagde voor het 'Referendar-examen'. Daarna ging Prins Bernhard werken voor het Chemieconcern I. G. Farben en kreeg een baan in Parijs. Werd op 27 november 1936 tot Nederlander genaturaliseerd. In maart 1941 behaalde Bernhard bij de R.A.F. zijn vliegbrevet en kreeg vervolgens de rang van Honorary Air Commander. Op 13 september 1944 werd hij benoemd tot Bevelhebber van de Binnenlandse Strijdkrachten. In zijn aanwezigheid gaven de Duitsers zich - onvoor- waardelijk - over in Hotel De Wereld in Wageningen. Voor zijn verdiensten tijdens de oorlog, kreeg de Prins in 1946 het Commandeurskruis van de Militaire Willemsorde.

Hij richtte het Prins Bernhardfonds en deelde jaarlijks de Zilveren Anjer uit.

Op 31 januari 1980 deelde Koningin Juliana via radio en televisie mee dat zij op 30 april dat jaar af zou treden ten gunste van haar dochter Beatrix. In deze toespraak sprak zij de hoop uit zich ook na haar abdicatie nuttig te kunnen maken voor de samenleving. Zij aanvaardde het erevoorzitterschap van de Nationale Commissie Internationaal Jaar van Gehandicapten 1981. Verder bleef zij veelvuldig bezoeken brengen aan instellingen van maatschappelijke zorg. In 1983 bracht Prinses Juliana samen met Prins Bernhard een bezoek aan de Nederlandse Antillen, om daar projecten te bezoeken die gefinancierd waren met de giften die de Prinses ontving voor haar zeventigste verjaardag. Vanaf begin jaren '90 nam Prinses Juliana geleidelijk aan minder deel aan publieke evenementen.

In 1980 deed Koningin Juliana troonafstand ten faveure van haar oudste dochter Kroonprinses Beatrix. De jaren daarna zet de Prinses Juliana zich in voor de sociaal zwakkeren in onze maatschappij. Ze ging graag op vakantie naar Lech en Porto Ercole. In 1998 breekt Prinses Juliana haar heup. Na het huwelijk van haar kleinzoon Prins Maurits met Marilene van den Broek, trekt zij zich terug uit het openbare leven. Dit door haar achteruitgaande gezondheid. Op 20 maart 2004 kort voor 6 uur in de ochtend overleed de prinses op 94-jarige leeftijd in het bijzijn van haar man en drie van haar kinderen. Prinses Christina was nog onderweg toen haar moeder stierf. Op 30 maart 2004 werd haar lichaam bijgezet in de Koninklijke Grafkelders in de Nieuwe Kerk te Delft. Een buitengewoon indrukwekkende eredienst ging daaraan vooraf. Alle kinderen waren in het wit gekleed, het als bij hun grootmoeder die in het wit werd begraven. Vanaf de bijzetting in de Nieuwe kerk te Delft heette zij weer Koningin Juliana.

Met Prins Bernhard ging het ook al niet zo goed. De hoogbejaarde man van de overleden Koningin Juliana, had keelproblemen. Daaraan was hij al vele malen geopereerd. Kennelijk niet met het gewenste resultaat. Op 17 november 2004 werd bekend gemaakt dat bij de Prins cellen waren gevonden die konden wijzen op uitzaaiingen van een tumor. Prins Bernhard wilde niet dat hij daar nog eens aan werd geholpen. Ook volgens zijn artsen was dat niet meer mogelijk. De 93-jarige weduwnaar werd vervolgens behandeld in het UMC voor kortademigheid. Na een poliklinische ingreep werd dit minder. Een en ander was niet de eerste keer. In 1994 werd hij al geholpen aan een tumor van de darm en in 2000 aan een borsttumor. Maar dit keer was het goed raak.

Afscheid door familie van Prins Bernhard.

Op woensdagavond 1 december 2004 overleed Prins Bernhard om 18.50 uur in het bijzijn van de Koningin en andere familieleden aan toenemende klachten met de ademhaling en de darmen. Op 5 december 2004 verliet de Prins voorgoed Paleis Soestdijk. Het personeel vormde daarbij een erehaag voor de overledene.

Het lichaam van Prins Bernhard Leopold FredSerik Everhard Julius Coert Karel Godfried Pieter, Prins der Nederlanden, Prins van Lippe Biesterfeld en Prins van Oranje werd op 11 december 2004 bijgezet - net als dat van zijn vrouw - in de grafkelder van de Geslachten van Oranje en Nassau te Delft. Het stoffelijk overschot van de Prins was gekleed in het uniform van Generaal-Vlieger.

Bernhard was een man die stond voor wat hij zei en deed wat hij vertelde. En dat werd niet altijd door een ieder in dank afgenomen. Maar voor zijn familie was de Prins nog steeds een raadsel. Wie was nu eigelijk deze man, wat dreef hem en het waarom zal altijd wel een open boek blijven?

De enige die dit precies wist, was zijn moeder en die heeft dat geheim meegenomen in haar graf. Voor de Prins zelf klonk het signaal Taptoe beter bekend als The Last Post, waarbij vliegtuigen in de lucht - in Missing Man formatie - hem ook de laatste groet brachten.

Copyright: 2008 - 2024: All rights reserved. Development by Henri,
Webmaster De Huizen van Oranje en Nassau.