De Huizen van Oranje en Nassau

Vorstinnen van Oranje en Nassau

De Stunts van Prins Bernhard

Charmant was hij, en overtuigend; twee eigenschappen waarmee hij Koningin Wilhelmina en Prinses Juliana voor zich won. Op 7 januari 1937 trouwden zij in Den Haag en kreeg Bernhard de titel Prins der Nederlanden. Bernhard kreeg bij zijn komst naar Nederland een behandeling die in onze dagen slechts idolen te beurt valt. De eerste jaren van zijn huwelijk verveelde Bernhard zich vooral. Maar de oorlog bracht uitkomst. Enkele dagen na de Duitse inval vluchtte de Prins naar Londen, om vanuit daar een imago als verzetsheld op te bouwen. Ook dit imago lijkt nergens op gestoeld te zijn. Bernhard liep in Londen vooral in de weg en gaf zich veelvuldig over aan drank en vrouwen.

Wat is nu wel en niet waar over Bernhard. Wat dingen op een rij. Het lijkt erop dat Bernhard vanaf zijn geboorte al een rebel was. In de geboorte-akte staat dat hij op 28 juni is geboren maar zelf hield hij 29 juni aan. De akte kent diverse verbeteringen, blijkbaar is het nu niet meer voor honderd procent zeker te zeggen wat de juiste datum is. Nazi' stond voor nationaal-socialisme, iets wat pas tegen het uitbreken van de oorlog dermate omstreden werd en bleef dat je maar beter kon ontkennen daar ooit lid van te zijn geweest. Nu was praktisch iedere gegoede familie lid van de NSDAP dus zo gek was dat nu ook weer niet. Het ging er meer om hoe actief je was in de partij en schimmige bewegingen er omheen. Bernhard zou lid zijn geweest van de SA (knokploeg om tegenstanders te intimideren.) Volgens eigen zeggen hebben mogelijk anderen hem lid gemaakt. Op de vraag wie dan al die tijd trouw de contributie betaalde is nooit een antwoord op gekomen.

Het RIOD (het huidige NIOD) heeft bewijs dat het lidmaatschap door Bernhard is opgezegd, hij ondertekende met 'Heil Hitler'. Iets wat overigens niet zo bijzonder was als het lijkt. Hitler was al sinds 1933 aan de macht in Duitsland, sindsdien werd hij aangesproken met 'Mein Führer' en was 'Heil Hitler' compleet ingeburgerd. Er waren meerdere incidenten die Bernhard glad wilde strijken met een persoonlijke brief (of twee?) aan Hitler. In Duitsland was het groot nieuws dat Bernhard ging trouwen met de toekomstige Koningin van Nederland en Prins zou worden. Er werd dus extra op hem gelet. Hij moest Nederlander worden alvorens te kunnen trouwen met Juliana, dat vonden de Duitsers nog tot daar aan toe. Tijdens een voetbalwedstrijd en bij enkele andere gelegenheden werd de Duitse vlag te weinig eer aan gedaan, zo vonden Duitse diplomaten.

Ook zou Bernhard meer op moeten komen voor de Duitse belangen en eer. Al gauw bleek dat ook Adolf Hitler zich irriteerde aan Bernhard. Die wilde op zijn trouwerij hoge Duitse officieren uitnodigen dus moesten er wat plooien gladgestreken worden. Vlak voor zijn huwelijk op 7 januari 1937 werd Bernhard Nederlander maar enkele dagen daarvoor (nieuwjaarsdag) schreef hij 'als Duitser' een brief naar Hitler met zijn verontschuldigingen. Hitler accepteerde die maar merkte nog wel op dat het beschimpen van de Duitse vlag niet getolereerd kon worden. Op 3 januari wist Bernhard niet zeker of zijn familieleden wel op zijn huwelijk konden komen dus zou hij een tweede brief schrijven. Die ligt net als de eerste brief in de Duitse archieven te Berlijn maar de inhoud is en blijft geheim.

Het verhaal dat de Prins geen Nazi was of tenminste lid van de partij kan hem voorgeworpen worden. Een door hemzelf ondertekende lidmaatschapskaart van de Studentenschaft waarop Bernhard had ingevuld dat hij al sinds 27 april 1933 SA-Mann was. Het was verplicht om voorafgaand aan het SA-lidmaatschap een half jaar lang aspirant-lid te zijn. Bernhard zou zich dus al in 1932 bij de SA moeten hebben aangemeld. Op dat moment in de geschiedenis was daar geen enkele dringende reden voor. Het zou "nog jaren duren voordat het (...) onderwijs zo genazificeerd was dat er van bovenaf politieke eisen aan studenten werden gesteld", aldus het hoofd van het archief van de huidige Berlijnse Humboldt-Universität.

Op 4 januari werd bekend dat alle genodigden konden komen, inclusief dertig Duitse officieren en de familie van Bernhard waaronder zijn nazi-tante die gedreigd had weg te blijven als Bernhard zijn excuses aan het Duitse volk niet zou aanbieden. In die tijd, de eerste week van 1937, stond Bernhard er niet goed op. In de Nederlandse pers verschenen artikelen waarin werd aangekondigd dat Bernhard Nederlander zou worden en dat hij zich altijd al Nederlander had gevoeld. Het Nederlands volkslied zou alleen nog klinken bij gelegenheden waarbij Bernhard aanwezig zou zijn. Op 5 januari, een dag voordat hij Nederlander wordt, draait Bernhard de boel om als hij de Duitse pers ontvangt. In Duitsland was men tevreden, mede omdat Hitler hem bedankte. Maar waarvoor? Naar verluidt zou Bernhard geld nodig hebben en Hitler om een gunst hebben gevraagd maar dan is er ook nog de tweede brief. Hitler zou ooit gezegd hebben dat hij zich over Nederland geen zorgen hoefde te maken omdat hij daar een stroman had.

Na de oorlog begon de Prins pas goed met het verzamelen van en geld en andere leuke snuisterijen. De start was het brutaal weg confisceren van auto's door Bernhard. Veelal voor eigen gewin maar ook om de blits te maken bij het vrouwelijk geslacht. Voor het gemak eiste de echtgenoot van onze Koningin wat geld uit de 'wiedergutmachungsgelden' die Duitsland betaalde als schadevergoeding. Hij vond dat zijn familie daar recht op had, nu hun eigendommen geen Duits maar Pools grondgebied waren geworden. Dat bedrag rond een miljoen Reichsmark ging niet naar zijn familie maar verdween supersnel in de zakken van Bernhard, met toestemming van en Wilhelmina en de regering.

Wilhelmina en Bernhard in Londen en in Nederland

Fasseur de geschiedschrijver van de Oranje's was naast historicus ook jurist en hoogleraar in de geschiedenis aan de Leidse Rijksuniversiteit. Zijn tweedelige Wilhelminabiografie bezorgde hem naam en faam, want hij was een knap historicus met een vaardige pen. Zijn 'Wilhelmina' werd in de laatste jaren van de twintigste eeuw met beleid en voorzichtigheid aan het immer geduldige papier toevertrouwd, nadat hij het werk van de overleden professor Manning (Nijmegen) had overgenomen.

Misschien heeft Beatrix de wording van Fasseurs magnum opus met een zekere argwaan gevolgd. Hij deed dat eerder. In de tweede helft van de jaren tachtig liet Prins Bernhard zijn leven beschrijven door de auteur-uitgever Robbert Ammerlaan. Zoals dat twintig jaar eerder was gebeurd door de Amerikaan Alden Hatch. Reeds aangekondigd werd, dat onze Prins nu eens zijn kant van de zaak wilde laten zien. Er werd met belangstelling naar Prins Bernhards biografie uitgekeken.

Misschien heeft Beatrix de wording van Fasseurs magnum opus met een zekere argwaan gevolgd. Zij deed dat eerder. In de tweede helft van de jaren tachtig liet prins Bernhard zijn leven beschrijven door de auteur-uitgever Robbert Ammerlaan, zoals dat twintig jaar eerder was gebeurd door de Amerikaan Alden Hatch. Reeds aangekondigd werd, dat onze Prins nu eens zijn kant van de zaak wilde laten zien. Er werd met belangstelling naar Prins Bernhards biografie uitgekeken. Beatrix wachtte eerst tot het werk klaar was en stak er toen een stokje voor,onder het legendarisch geworden motto 'pappie heeft nu wel weer even publiciteit genoeg gehad'. Volgens doorgaans betrouwbare bronnen had de majesteit zich echter vooral gestoten aan het hoofdstuk met de titel 'Mijn vrouw.'