De Huizen van Oranje en Nassau

Inhuldiging Koning Willem I
Vlag BelgieVlag NederlandGouden KroonGouden KroonVlag LuxemburgVlag Duitsland
Bronvermelding

Koningen van Oranje en Nassau

Gezin Koning Willem I der Nederlanden

Vervolg

Het werd zelfs de wat stroeve Willem haast te machtig en de Prins hoopte dat niemand merkt hoe de tranen over zijn wangen liepen toen hij tenslotte op een balkon voor de juichende menigte verscheen.Het was groots, werkelijk groots!En dat allemaal terwijl de Fransen nota bene nog in het land waren. Maar niemand die zich daar nu nog aan stoorde. Het niet altijd even gemakkelijke verleden van vóór de Franse tijd was vergeven en vergeten en de nieuwe Vorsting geen Willem VI heten maar Willem I: er werd weer met een schone lei begonnen. Toen Willem zich eenmaal goed en wel had geïnstalleerd, werd het tijd dat ook Mimi terug kwam. Voor de jonge Prins Willem VI die al die tijd in Engeland heeft gezeten, was het de allereerste eer dat hij zijn nieuwe zusje Marianne zag.

Met ontzag bekeek het kleine meisje haar grote broer en vol respect noemde ze hem "Mijn Generaal". Ook de oude Prinses Wilhelmina en dochter Loulou waren dolblij dat ze weer voet op Hollandse bodem konden zetten. Het was nog even een probleem waar de Koninklijke Familie nu moest gaan wonen. Bijna alle vroegere Kastelen en Paleizen van de Oranjes waren vervallen, afgebroken of verkocht. Voorlopig was het nog even behelpen met huurhuizen maar Willem liet al gauw zijn oog vallen op het Paleis aan het Noordeinde als hoofdverblijf. En in de zomer trok het hele gezin met veel plezier naar Het Loo, al moest Willem boos vaststellen dat de tuinen volkomen bedorven waren in de jaren dat de Franse koning Lodewijk er gewoond had. Terwijl de nieuwbakken Koning energiek en met een ontembare werklust aan de slag ging, genoot Koningin Mimi met volle teugen van haar gezin dat na zoveel jaar weer compleet was.

Kroonprins Willem sloot een deftig huwelijk met de voorname maar toch wel wat snibbige tsarendochter Anna Paulowna En een jaar later was Mimi de trotse grootmoeder van een nieuwe Willem, die toekomst van het Huis van Oranje zeker stelde. Pracht en praal zal men in de hofhouding van Willem en Mimi tevergeefs zoeken. De schittering en glans waaraan Den Haag zich vroeger bij vader Willem V en Willemijn had kunnen vergapen was verleden tijd geworden: de nieuwe Koning en Koningin gaven nu eenmaal niet om luxe. Als ze in het veel mondaine Brussel kwamen, werd er zelfs stiekem wel eens gelachen om hun wat ouderwetse en degelijke kledij. Neen, onze eerste Oranjekoning is bepaald geen gemakkelijk mens geweest, niet voor zijn omgeving maar ook niet voor zichzelf. Met onvoorstelbare energie, zette hij zich aan de taak die op hem wachtte. Dag en nacht werkte de Koning voor zijn land en het leek wel of hij nooit moe werd. "Noch overdag, noch 's nachts gunt onze Vorst zich rust", noteerde zijn zuster Prinses Louise, "zijn enige rustige ogenblikken heeft hij wanneer hij aan tafel zit. En dat is maar één keer per dag want hij eet op zijn Engels, tussen 4 en 5 uur! Aan de thee tussen 8 en 9 doet hij zelden mee.


Koning Willem I met zijn zoons

Ook op zon- en feestdagen werd er gewoon doorgewerkt. Zelfs op Eerste Kerstdag was de Koning nog aan zijn bureau te vinden. Al bij het krieken van de dag boog hij zich over de enorme stapels papier die hij allemaal tot de laatste letter las, nog eens las en wéér eens las. Want makkelijk maakte hij het zich zelf niet. De Koning kon het niet laten om zich voor de volle 100% met álles bezig te houden, tot in de kleinste en vaak onbenulligste details. Plannen had hij genoeg.De Vorst wilde niets liever dan zijn volk grote welvaart bezorgen. De Gouden Eeuw moet weer terugkomen.

Willem liet kanalen graven, wegen en spoorlijnen aanleggen. Handel en industrie, de koning zorgde persoonlijk, dat er overal grootse dingen van de grond kwamen. En als het moest, stak hij er dikwijls zijn eigen geld ook nog in. Toch was niet iedereen even gelukkig met de tomeloze werklust van de nieuwe Vorst. Zijn Ministers en naaste medewerkers begonnen na een tijdje te klagen. "We zijn een soort loopjongens geworden", mopperen ze onder elkaar, "de Koning wil alles zélf doen en wij komen er eenvoudig niet meer aan te pas".

Daar kwam nog bij dat het wat stroeve en gesloten karakter van de Koning hem niet erg populair maakt. Gelukkig had Koningin Mimi daar niet veel moeite mee. Ze beschikte nu eenmaal over een bescheiden en inschikkelijke natuur en keek met respect naar haar man op. Met al zijn grootse plannen bemoeide ze zich helemaal niet, ze is dol op schilderen en als het even kan trekt ze zich terug in haar atelier.

Willem van zijn kant hield van de gezelligheid die Mimi in huis wist te scheppen.In de heel weinige uurtjes, dat hij zichzelf eens wat rust gunde, genoot hij van die huiselijke sfeer. Eigenlijk was iedereen dol op de zachte Koningin die zich nooit op de voorgrond drong en de vriendelijkheid zelve was. Zelfs de toch niet zo gemakkelijke Russische schoondochter Anna Paulowna schreef in haar wekelijkse brieven naar huis dat haar schoonmoeder "een echte engel" is. Haar schoonvader kwam er wat minder goed af in die brieven. Na een van de vele meningsverschillen tussen haar man en zijn vader, noemde ze hem zelfs "een echte valse Judas", een weinig vleiende benaming voor de koning. Maar voor de kleine Marianne, het nakomertje, deed de koning werkelijk álles.Toch zou ook deze wat verwende jongste dochter het huis uitvliegen. Ze trouwde met haar neef Albert van Pruisen en vertrok naar Berlijn. Erg dol was ze niet op haar toekomstige man maar ze sprak zichzelf nog wat moed in.

"Ik vindt dat ik, vergeleken met andere Prinsessen, nog niet zo slecht af ben", schreef ze aan een vertrouwde vriendin, "Berlijn is trouwens niet zo héél ver weg, dus ik kan nog wel eens thuiskomen. Als ik redelijk ben moet ik tevreden zijn en dat ben ik dan ook..." Maar dat nam niet weg dat er bij het definitieve afscheid van het ouderlijk huis heel wat traantjes werden gelaten. Ook door Koningin Mimi die het er maar heel moeilijk mee had dat haar kleine nakomertje nu voorgoed vertrekt, het werd heel stil in huis. Koning Willem I had het te druk om daar veel van te merken.

'Mimi' Wilhelmina van Pruissen en Koning Willem I der Nederlanden

Vader Willem" werd hij nu in brede lagen van het volk genoemd en het was een benaming waar hij in zijn hart wel trots op is. Want Willem mocht dan wat nors en ongemakkelijk zijn, hij stelde zich op zijn wekelijkse "spreekuren" helemaal open voor de wensen en klachten van zijn onderdanen. Elke woensdag hield hij "Openbaar Gehoor" in het Paleis Noordeinde. Iedereen, jong of oud, arm of rijk, kon dan bij hem terecht met vragen of wensen, en wie 't eerst kwam 't eerst maalt. Met vaderlijke gemoedelijkheid aanhoorde de Koning wat zijn mensen op hun lever hebben. De gewone man, de hooggeplaatste persoon, ze kregen allemaal uitgebreid aandacht en het was verbazend hoe goed de Koning alles onthield. In het buitenland keek men jaloers naar ons land: hoe was het mogelijk dat Jan en Alleman bij hem in-en uitloopt zonder dat er cherpe politiemaatregelen aan te pas moesten komen?

Maar in het privéleven van de Koning, ging niet alles over rozen. Telkens weer waren er hooglopende ruzies met zijn oudste zoon, die zo'n volkomen ander karakter bezat dan zijn vader. En elke keer weer was er zijn moeder, de oude prinses Willemijn, die met veel takt probeerde te bemiddelen. Op een ochtend, als Willemijn op een bankje in de tuin van Het Loo zit, wordt ze plotseling door een beroerte getroffen. Na een paar dagen stierf deze bijzondere vrouw, die zich na haar huwelijk zo energiek voor haar nieuwe vaderland had ingezet.

Willem had altijd veel steun aan zijn moeder. Altijd kon hij bij haar terecht voor goede en wijze raad, ook in die moeilijke jaren van ballingschap. En hoe vaak had de Prinses niet tactvol bemiddeld als de pijnlijke ruzies tussen de Koning en zijn oudste zoon weer eens hoog oplaaiden? "Mogen mijn familieleden, en vooral mijn zoon, een goede herinnering aan mij bewaren, ik zou zo graag blijven voortleven in hun hart", was haar aatste wens en het was een diepbedroefde familie die Willemijn ging begraven.

Zwarte bladzijden zijn er óók in Willem's regeerperiode. Na de ontreddering, die Napoleons oorlogen over Europa hebben gebracht hadden de grote Mogendheden zich eens over de kaart gebogen om hier en daar wat nieuwe grenzen te trekken. Zo was België bij Nederland gevoegd, als een extra garantie voor het geval Frankrijk nóg eens half Europa zou willen veroveren. Het Koninkrijk Nederland was daarmee bijna twee keer zo groot geworden en Willem was er erg mee in zijn schik. Hij heeft het altijd al gezegd: Noord en Zuid Nederland hóren bij elkaar. En zo brak er een periode aan waarin de regering steeds op en neer reisde tussen het bezadigde Den Haag en het veel uitbundiger Brussel. Maar nog geen tien jaar later liet Koning Willem I zich ontvallen:

"Ik zou honderd keer gelukkiger zijn geweest met Holland alléén". Want eigenlijk was hij een echte Noordeling en als gelovig protestant voelde hij zich in het Zuiden niet thuis. Bovendien lag het veel zwieriger leven in Brussel hem niet. De sobere Willem was veel liever in het wat stijve Den Haag. Trouwens, ook de Belgen zelf waren helemaal niet gelukkig met de nieuwe situatie. "en gedwongen huwelijk" noemden ze het, en er waren er genoeg die het zo snel mogelijk op een"echtscheiding" wilden laten aankomen. Noord en Zuid zijn té verschillend en er waren alsmaar botsingen, vooral als het ging om de taal of om de kerk. De Koning zag geen kans die ontevredenheid bij de Belgen weg te nemen, om van de twee gebieden echt een land te maken. Met Kroonprins Willem lag het heel anders. De zwierige Prins was juist dolgraag in Brussel met zijn weelderige feesten en mondaine genoegens. Ondertussen ging het met de gezondheid van de vriendelijke Koningin Mimi bergafwaarts. Ze was zo mager en bleek geworden, ze begon echt op een oude vrouw te lijken.


Intocht Koning Willem I in Amsterdam

Onze Koningin was zo acute; rijk maar ondanks al haar geld kan ze toch geen gezondhei voor zichzelf kopen, fluisterden ze vol medelijden. Maar als Mimibericht uit Pruisen krijgt dat haar lieveling Marianne eindelijk een vurig gewenste zoon heeft gekregen liet ze zich door geen tien paarden tegenhouden. Ziek of niet ziek, ze moest en zou haar kleinzoon zien. Meewarig zagen de leden van haar hofhouding hoe hun Vorstin steeds moeizamer ging lopen en zich meer in haar kamers terugtrok. "Onze Koningin was zó rijk maar ondanks al haar geld kan ze toch geen gezondheid voor zichzelf kopen", fluisterden ze vol medelijden.

Maar als Mimi bericht uit Pruisen krijgt dat haar lieveling Marianne eindelijk een vurig gewenste zoon heeft gekregen liet ze zich door geen tien paarden tegenhouden. Ziek of niet ziek, ze moest en zou haar kleinzoon zien, en haar dochter, haar familie, haar vroegere vaderland. Het kon immerswel de allerlaatste keer zijn "Wat is moeder oud en zwak geworden", dacht Marianne bij zichzelf, ze was werkelijk geschrokken van de snelle achteruitgang.Toen de logeerpartij afgelopen is, zwaaide ze haar moeder met angst in het hart na. Zou ze haar nog ooit levend terugzien? Nog een paar maanden had de Koningin te leven. Tenslotte was ze zó verzwakt dat ze kalm en rustig uit het leven weggleed.

Prinses Marianne werd nog gauw gewaarschuwd maar als ze in Den Haag aankomt, was het al te laat: haar moeder leeft niet meer. Een teruggetrokken Koningin is Koningin Mimi geweest, ze heeft nooit op de voorgrond willen staan. Makkelijk was haar leven trouwens niet bepaald geweest. Als jong Duits Prinsesje moest ze, amper twee jaar getrouwd, halsoverkop naar Engeland vluchten. Daarna waren in Duitsland de lange en onzekere jaren van ballingschap gekomen. Tenslotte was ze Koningin van Nederland geworden maar in de 46 lange jaren van haar huwelijk was ze altijd in de schaduw van haar man gebleven. Om pracht en praal gaf ze niet en ze was geen partij voor haar doortastende schoonmoeder Willemijn en de zelfbewuste schoondochter Anna Paulowna. In alle stilte zorgde ze voor haar gezin, ze verspreidde gezelligheid om zich heen en iedereen was op deze zachtaardige vrouw gesteld.

Voor Koning Willem was de dood van Mimi een zware slag. Hij was nu 65 jaar en het valt hem zwaar om aan die grote leegte te wennen. Wat miste hij het geregelde huiselijke leven, de gezellige thee-uurtjes, haar vriendelijke aandacht. Alle kinderen waren het huis uit en Willem voelde zich steeds eenzamer worden. "Men moet gelukkig zijn om aan het leven te hechten, maar ik ben niet gelukkig",liet de teleurgestelde Vorst zich eens ontvallen. En het leek wel of alle zorgen hem ook letterlijk tenéérdrukken want hij ging steeds krommer, steeds gebogener lopen. Om zijn sombere stemming wat te verdrijven ging hij 's middags dikwijls een beetje rijden of wandelen. De vroegere of dames van Koningin Mimi vergezelden hem en al gauw was het geen geheim meer dat de Koning één van die hofdames bijzonder aardig is gaan vinden. Het is de 49-jarige Henriëtte d'Oultremont, een Belgische Gravin. Sterker nog, de Koning werd werkelijk verliefden in het diepste geheim vroeg hij haar zijn vrouw te worden.

Maar het opzienbarende nieuws lekte al spoedig uit en dan zijn de poppen aan het dansen! Het land stond bol van verontwaardiging: Willem I trouwen met een vrouw die één Prinses was maar een gewoon Gravinnetje? En dan ook nog een Belgische die nota bene katholiek is? Iedereen schreeuwde om het hardst dat zoiets nu werkelijk geen pas geeft. Giftige spotprenten over een huwelijk van de Koning gingen van hand tot hand en de akeligste roddelpraatjes werden gretig doorgefluisterd. Maar de grootste tegenstand kwam van Kroonprins Willem en dat griefde de oude Koning diep. Eigenlijk was Prinses Marianne de enige die aan de kant van haar vader stond. Zij kon het goed met Henriëtte vinden en ze vond dat het huwelijk gewoon door moest gaan.

Dat vond Willem I zelf ook, hoe teleurgesteld en verbitterd hij zich ook voelde na alle gebeurtenissen. "Ik moet er niet aan denken dat er later, als ik oud ben, alleen betaalde handen zullen zijn die mijn laatste lichaamsgebreken verzorgen en mijn ogen sluiten", zei hij opstandig als men hem tot andere gedachten probeerde te brengen. "Ik wil mijn laatste jaren delen met de vrouw die ik liefheb. En als dat niet kan, doe ik nog liever afstand van de troon". Om de gemoederen wat tot rust te laten komen vertrok Henriëtte naar Duitsland, en iedereen dacht dat de plannen daarmee wel van de baan zouden zijn. Maar dan kende men Prins Willem niet. Ook in de politiek zijn er teleurstellingen. De Prins was het er helemaal niet mee eens dat de Grondwet zó veranderd ging worden dat de macht van de Koning nogal werd ingekrompen.


Henriëtte Gravin d'Oultrmont en op latere leeftijd.

27 jaar lang had hij bijna alles in eigen hand gehouden, op eigen houtje het land naar beste weten bestuurd. En het was een pijnlijke ontdekking toen hij merkte dat men dit niet langer slikte. Van alle kanten kwam hij zó onder druk gezet te staan, dat hij tenslotte wel moest toegeven en zijn handtekening onder de nieuwe grondwet zette. Maar voor zichzelf had hij dan inmiddels een belangrijk besluit genomen. Een week later verrastte Willem I heel Nederland met de mededeling dat hij vastbesloten was om afstand te doen van de troon! Koning Willem I was moe en bovenal teleurgesteld. Zijn leven lang had hij zich naar beste weten ingezet voor zijn land.

Hij had veel tot stand gebracht, vooral in de eerste jaren van zijn regering. Veel, waar ook latere generaties hem dankbaar voor zouden wezen. Maar nu verlangde de Koning alleen nog naar een paar rustige laatste jaren, jaren samen met een vrouw die van hem houdt. Het was een historische gebeurtenis toen Koning Willem I op 7 oktober 1840 plechtig afstand deed van de Nederlandse troon.

Zijn familie, zijn ministers en allerlei hoogwaardigheids- bekleders hoorden hoe hij in de Troonzaal van paleis Het Loo de plechtige woorden uitsprak. Nog diezelfde dag hield hij een toespraak voor het Nederlandse vol. Prins legde uit dat voor hem nu het moment was gekomen om terug te treden, na 27 jaar lang met zoveel genoegen zijn werk te hebben gedaan. En dan vertrekt ook hij naar Duitsland, Henriëtte achterna. Hij was geen Koning meer en de Kroon waar hij die 18 lange jaren in ballingschap onvermoeibaar voor had gevochten, werd vrijwillig afgezet. Graaf van Nassau zal hij voortaan heten en niets stond nu nog een huwelijk in de weg. Samen met Gravin Henriëtte nam hij na zijn huwelijk zijn intrek in het Paleis Unter den Linden in Berlijn, hetzelfde paleis waar Koningin Mimi(zijn overleden vrouw) zo lang had gewoond in de jaren van ballingschap.

Het Nederlandse volk liet zijn voormalige Vorst met onverschilligheid vertrekken en juist dat gebrek aan medeleven trof de Graaf wel heel diep. Dat hij nu ó uit Holland was vertrokken, het verschil met zijn bejubelde aankomst 27 jaar geleden was wel heel schrijnend!

Uit dit 2e huwelijk:

1.) Wilhelmina Frederika Alexandrina Anna Louise, (* 05-08-1828,+ 30-03-1871), trouwde op 19-06-1850 met Karel XV Lodewijk Eugène, Koning van Zweden en Noorwegen(* 03-05-1826, + 18-09-1872), zoon van Joseph Frans Oscar I, Koning van Zweden en Noorwegen en Josephine Maximillienne Eugénie Napoléone de Beauharnais, Prinses van Leuchtenberg.

2.) Willem Frederik Nikolaas Karel, (* 06-07-1833, + 01-11-1834)

3.) Willem Frederik Nicolaas Albert, (* 22-08-1836, + 23-01-1846)

4.) Wilhelmina Frederika Anna Elisabeth Maria, (* 03-07-1841, + 22-06-1910), huwde op 18-07-1871 met Willem Adolph Maximiliaan Karel van Wied (* 22-08-1845, + 22-10-1907), zoon van Willem Herman Karel van Wied en Maria Wilhelmina Frederika Elisabeth, Prinses van Nassau

Gelukkig woonde hij dicht bij zijn dochter Marianne, de enige die hem naast Henriëtte nog een beetje kon troosten. Want zoon Willem II, de nieuwe Koning, gaf geen krimp. "Als Koning kan ik de Gravin d'Oultremont niet als Uw gemalin erkennen en haar ook niet als zodanig ontvangen", zo liet hij zijn vader duidelijk weten. Willem had het gevoel dat hij had afgedaan voor Nederland en dat viel hem heel, heel zwaar. Gelukkig ebde in Nederland de verontwaardiging langzaam maar zeker weg, de tijd heelde alle wonden, zegt het spreekwoord en dat gold ook hier. Tenslotte was de tijd rijp voor een verzoening, eerst tussen vader en zoon, dan tussen de oude Willem en zijn vroegere onderdanen. Hij was weer welkom in zijn vaderland en hij kon gerust een paar weken op Het Loo gaan logeren zonder bang te hoeven zijn voor bitse opmerkingen van zijn onderdanen en vroegere ministers. Zelfs hield hij in Den Haag nog één keer zijn befaamde spreekuur, net als vanouds. Toch was het nieuwe geluk hem niet lang gegund. 71 jaar was Willem Frederik van Oranje Nassau als hij onverwacht aan zijn werktafel in elkaar zakte.

De eerste Oranjekoning, die voor zijn land zo ongelooflijk veel werk heeft verzet, stierf plotseling. Hij had het zichzelf en de mensen om hem heen niet altijd even gemakkelijk gemaakt maar deed alles vanuit de oprechte behoefteom zijn land vooruit te helpen. En tot de dag van vandaag kunnen wij de vruchten daarvan nog plukken! Hém mochten de Belgen wel, hij hield wel van wat vorstelijk vertoon en bovendien konden de Belgen aan hem hun klachten veel gemakkelijker kwijt dan aan de wat norse nieuwe Koning. Zo groeide er een nieuwe tegenstelling tussenvader en zoon en het gevolg was dat de ruzies weer hoog oplaaiden. Kroonprins Willem II kwam voor de Belgen op, maar vader Willem I weigerde om aan hun verschillende wensen toe te geven, Dat duurde net zo lang tot de Belgen er schoon genoeg van hadden. "We zijn het beu", zeiden ze opstandig, "altijd zijn we tweederangsburgers gebleven en de Koning wilde nooit naar ons luisteren. We willen zelfstandig worden". Opstand! Koning Willem I vierde net onbezorgd zijn 58-ste verjaardag temidden van zijn familie op Paleis Het Loo toen de verontrustende berichten binnen kwamen. Rellen in Brussel, "weg met de Hollanders, aan de galg met ze", werd er geroepen.


Koning Willem I, enkele dagen voor zijn dood en de Graaf Willem (oud-Koning) vertrekt naar Berlijn

Hoe dikwijls was de Koning niet gewaarschuwd door zijn medewerkers dat er in Brussel zwaar weer op komst was? Het enige antwoord dat Koning Willem I op zulke waarschuwingen had, was een nors: "Dank U wel voor deze mededeling", maar tot echte maatregelen kwam het nooit. En nu was het dan zover. Onmiddellijk werd het vrolijke erjaardagsfeest afgebroken en Koning Willem I trok zich terug om na te denken. Want hij wist niet zo een-twee-drie wat hij met die ontevreden en vijandige Belgen aanmoest. Zou hij zelf direct naar Brussel rijden? Maar de Belgen waren niet erg dol op hem, dat wist Willem best. De Kroonprins dan maar sturen? Die is in Brussel razend populair, is hij niet de aangewezen figuur om te gaan bemiddelen?

De Kroonprins hield wel van zo'n avontuur en hij vertrok meteen. Hij durfde het zelfs aan om zomaar, haast zonder bescherming, het oproerige Brussel binnen te rijden. Maar dat viel tegen! Hij kwam in een woedende menigte terecht en even zat hij in het nauw. "Het enige dat erop zat, was mijn paard de sporen geven en over de wegversperring te springen", vertelde hij later toen alles goed was afgelopen "en ik was blij toen ik veilig en wel in het Paleis kon terug keren!" De opgekropte ontevredenheid was enorm en het zag ernaar uit dat een breuk met Belgie niet meer te voorkomen zou zijn.

Koning Willem I probeerde nog van alles om België voor de kroon te behouden maar er was geen redden meer aan: hij was te besluiteloos en de gebeurtenissen volgen elkaar té snel op. In het buitenland had men ook niet veel zin om hem te hulp te komen en tenslotte moest de Koning het toch heus onder ogen zien: hij had de Zuidelijke Helft van zijn Koninkrijk verspeeld. Het was een zware slag voor Willem I en het was hem onmogelijk om in dit zware verlies te berusten. Niet eens met het Verdrag waarin de scheiding tussen Holland en België werd vastgelegd, weigerde hij zeven jaar lang zijn handtekening te zetten. De nieuwe Belgische Koning Leopold blijft hij hardnekkig "Meneer Leopold" noemen, in zijn ogen was de man geen Koning. Koppig hield Willem I zijn verzet al die jaren vol. "Ik neem niet gauw een besluit", zei hij eens, "maar als het eenmaal genomen is, is 't onwrikbaar. Dat oude Friese hoofd van mij wordt dan dubbel Fries: dat noemt men mijn koppigheid". Maar de druk op hem werd tenslotte zó groot dat hij wel moest toegeven.

België werd eindelijk een Koninkrijk maar de stormachtige gebeurtenissen die daarmee gepaard gingen, hadden van Koning Willem I een bitter man gemaakt. De laatste jaren van zijn leven bracht hij door met zijn tweede vrouw, Prinses Henriëtte d'Oultremont-Wegimont. Samen woonden zij in Berlijn. De Graaf van Nassau - dat was de naam die de Koning aannam bij zijn troonsafstand op 7 oktober 1841 - werd in die periode omgeven door de liefderijke zorgen van zijn vrouw. De dood trof hem zo onverwachts, dat hij zittend op een stoel met een boek in zijn handen levenloos werd aan getroffen. Wij schrijven dan 12 december 1843. Een zwaar teleurgesteld en verbitterd mens, had eindelijk zijn rust gevonden.