De Huizen van Oranje en Nassau
Dillenburg (D)
Prinsen van Oranje en Nassau
De Lijkstatie van Prins Willem IV van Oranje
De gewoonte om rouwstoeten op een prent in beeld te brengen, bleef bestaan tot in de 19de eeuw. De prenten hadden niet alleen nieuwswaarde voor het publiek, maar gaven ook de status van de overledene weer. De opbouw van de lijkstoet had een bepaalde volgorde. Bij de begrafenis van een militair of staatshoofd vormde een militaire escorte de voorhoede van de stoet. Trommelaars en trompetters in deze 'Tête de Colonne' zorgden voor muzikale omlijsting. Vervolgens kwam de baar met de overledene, waarachter de directe familie en dan in volgorde van belangrijkheid de rest van de gasten.
De bijzetting van stadhouder Willem IV was bijzonder. Hij stierf op 22 oktober 1751 op Huis ten Bosch in Den Haag. Willem IV werd opgebaard op een fraai doodsbed, waarna velen afscheid van hem namen. Met de uitvaart scheen men echter weinig haast te hebben. Het benodigde geld kon zijn weduwe Prinses Anna van Hannover niet opbrengen. Daardoor werd er niets geregeld - tot de Staten-Generaal er op 24 december hierover delibereerden. De Hoog Mogenden (zo noemden de leden van de Staten-Generaal zich) besloten de kosten van de begrafenis op zich te nemen en te zorgen voor een behoorlijke organisatie 'met de meeste eer en reputatie voor de staat'.
De weduwe van Willem IV, Prinses Anna van Hannover, ging dankbaar akkoord en begon de vereiste invitaties te verzenden. Maar toen ontstond een probleem. Want het sprak vanzelf dat niet alleen de Staten-Generaal werden uitgenodigd, maar ook leden van andere colleges, zoals de Raad van State en de Provinciale Staten. De kwestie was nu: welk van deze colleges had de soevereiniteit en had daarmee recht op de voornaamste rang in de rouwstoet? Met andere woorden: wie mochten bij de tocht naar Delft als eersten direct achter de familieleden van de Prins van Oranje in de lijkstatie lopen?
Links-onder, boven en rechts-onder: Het sterfbed van de Prins van Oranje, Willem IV 1751. Rechterzijde van de zaal met het praalbed met het lichaam van Prins Willem IV. Onderdeel van een serie van vier platen van het praalbed waarop de op 22 oktober overleden Prins Willem IV gedurende de maanden november en december van het jaar 1751 opgebaard heeft gelegen. Maker: Punt, Jan (Punt, Jan) van 1711-04-02 tot 1779-12-18; Changuion, François Changuion, François); Staten van Holland en West-Friesland (Staten van Holland en West-Friesland); Staten-Generaal (Staten-Generaal). Verspreider: Swart, Pieter de (Swart, Pieter de) van: 1709 - 1709-12-27 tot 1768 - 1773-06-23, Den Haag.
Links-, rechtsboven en onder: Het sterfbed van de Prins van Oranje, Willem IV 1751. Rechterzijde van de zaal met het praalbed met het lichaam van Prins Willem IV. Onderdeel van een serie van vier platen van het praalbed waarop de op 22 oktober overleden Prins Willem IV gedurende de maanden november en december van het jaar 1751 opgebaard heeft gelegen. Maker: Punt, Jan (Punt, Jan) van 1711-04-02 tot 1779-12-18; Changuion, François Changuion, François); Staten van Holland en West-Friesland (Staten van Holland en West-Friesland); Staten-Generaal (Staten-Generaal). Verspreider: Swart, Pieter de (Swart, Pieter de) van: 1709 - 1709-12-27 tot 1768 - 1773-06-23, Den Haag.
Dit lijkt een kinderachtig geschil, maar het ging in feite om een belangrijk staatsrechtelijk vraagstuk, dat onopgelost was gebleven. In onze Republiek der Zeven Verenigde Provinciën was namelijk nimmer onomstotelijk vastgesteld wie het hoogste staatsgezag toekwam. De Oranjes, dat was bekend, waren in ieder geval nooit soeverein geweest, hoe machtig en invloedrijk ze ook waren. Door sommigen, in ieder geval in het buitenland, werden de Staten-Generaal als de vertegenwoordiger van de Republiek gezien. Maar dit stond niet vast, want anderen kenden de oppermacht toe aan de provincies.
Linksboven: Guardes Dragonders by den ingang van de Delfste Weg. Titel: Lyk-staetsie van zyne doorluchtigste Hoogheid den Heere Willem [IV] Carel Hendrik Friso, Prince van Orange en Nassau, gehouden den IV Februari 1752. Beschrijving: Dragonders en een trommelslager. Genummerd rechtsboven: N. 1. De prenten zijn in boekvorm uitgegeven in 1755 te Den Haag door Pieter Gosse junior en Nicolaes van Daalen en gedrukt door Daniel Monnier. Maker: Punt, Jan (Punt, Jan) From: 1711-04-02— tot: 1779-12-18. Verspreider: Cuyck, Pieter Jan van, van 1720 - 1720-10-01 tot 1787-09-28.
Rechtsboven: Guardes te paard. Lyk-staetsie van zyne doorluchtigste Hoogheid den Heere Willem [IV] Carel Hendrik Friso, Prince van Orange en Nassau, gehouden den IV Februari 1752. Beschrijving: Gardes te paard, voorafgegaan door trompetters. Genummerd rechtsboven: 2. De prenten werden in boekvorm uitgegeven in 1755 te Den Haag door Pieter Gosse junior en Nicolaes van Daalen en gedrukt door Daniel Monnier. Vervaardigerr: Punt, Jan (Punt, Jan)van 1711-04-02 tot 1779-12-18. Vervardiger Punt, Jan (Punt, Jan) van 1711-04-02 tot: 1779-12-18. Verspreider: Cuyck, Pieter Jan van, van 1720 - 1720-10-01 tot 1787-09-28.
Boven: Guardes te paard. Lyk-staetsie van zyne doorluchtigste Hoogheid den Heere Willem [IV] Carel Hendrik Friso, Prince van Orange en Nassau, gehouden den IV Februari 1752 Vier groepen gardes te paard. Genummerd rechtsboven: 3. De prenten zijn in boekvorm uitgegeven in 1755 te Den Haag door Pieter Gosse junior en Nicolaes van Daalen en gedrukt door Daniel Monnier. Maker: Punt, Jan (Punt, Jan) From: 1711-04-02— tot: 1779-12-18. Verspreider: Cuyck, Pieter Jan van, van 1720 - 1720-10-01 tot 1787-09-28.
Linksboven: Guardes te paard. Titel: Lyk-staetsie van zyne doorluchtigste Hoogheid den Heere Willem [IV] Carel Hendrik Friso, Prince van Orange en Nassau, gehouden den IV Februari 1752. Beschrijving: Drie groepen gardes te paard. Genummerd rechtsboven: 4. De prenten zijn in boekvorm uitgegeven in 1755 te Den Haag door Pieter Gosse junior en Nicolaes van Daalen en gedrukt door Daniel Monnier.Vervaardiger: Punt, Jan (Punt, Jan) From: 1711-04-02— tot 1779-12-18. Verspreider: Cuyck, Pieter Jan van, van 1720 - 1720-10-01 tot 1787-09-28. Rechtsboven: Zwitserse Guardes. Titel: Lyk-staetsie van zyne doorluchtigste Hoogheid den Heere Willem [IV] Carel Hendrik Friso, Prince van Orange en Nassau, gehouden den IV Februari 1752. Beschrijving: De Zwitserse Garde. Genummerd rechtsboven: 6. De prenten zijn in boekvorm uitgegeven in 1755 te Den Haag door Pieter Gosse junior en Nicolaes van Daalen en gedrukt door Daniel Monnier. Maker: Punt, Jan (Punt, Jan) From: 1711-04-02 tot: 1779-12-18. Uitgever: Cuyck, Pieter Jan van, van 1720 - 1720-10-01 tot 1787-09-28.
Boven: Zwitserse Guardes. Titel: Lyk-staetsie van zyne doorluchtigste Hoogheid den Heere Willem [IV] Carel Hendrik Friso, Prince van Orange en Nassau, gehouden den IV Februari 1752. Beschrijving: De Zwitserse Garde. In de marge het onderschrift in Nederlands, Frans en Duits. Onderdeel van een serie van 41 platen van de begrafenisstoet van stadhouder Willem IV te Delft op 4 februari 1752. Genummerd rechtsboven: 7. De prenten zijn in boekvorm uitgegeven in 1755 te Den Haag door Pieter Gosse junior en Nicolaes van Daalen en gedrukt door Daniel Monnier. Vervaardiger: Punt, Jan (Punt, Jan) From: 1711-04-02 tot 1779-12-18. Verspreider: Cuyck, Pieter Jan van, van 1720 - 1720-10-01 tot 1787-09-28
Linksboven: Hollandsche Guardes. Lyk-staetsie van zyne doorluchtigste Hoogheid den Heere Willem [IV] Carel Hendrik Friso, Prince van Orange en Nassau, gehouden den IV Februari 1752. Beschrijvng: De Hollandse Garde, voorafgegaan door muzikanten. Genummerd rechtsboven: 8. De prenten zijn in boekvorm uitgegeven in 1755 te Den Haag door Pieter Gosse junior en Nicolaes van Daalen en gedrukt door Daniel Monnier.Maker: Punt, Jan (Punt, Jan) van: 1711-04-02 tot 1779-12-18. Uitgever: Cuyck, Pieter Jan van,van 1720 - 1720-10-01 tot 1787-09-28.
Rechtsboven: Hollandsche Guardes. Titel: Lyk-staetsie van zyne doorluchtigste Hoogheid den Heere Willem [IV] Carel Hendrik Friso, Prince van Orange en Nassau, gehouden den IV Februari 1752. Beschrijving: De Hollandse Garde. Genummerd rechtsboven: 9. De prenten zijn in boekvorm uitgegeven in 1755 te Den Haag door Pieter Gosse junior en Nicolaes van Daalen en gedrukt door Daniel Monnier. Maker: Punt, Jan (Punt, Jan) van: 1711-04-02 tot 1779-12-18. Uitgever: Cuyck, Pieter Jan van, van 1720 - 1720-10-01 tot 1787-09-28
Boven: Hollandsche Guardes. Lyk-staetsie van zyne doorluchtigste Hoogheid den Heere Willem [IV] Carel Hendrik Friso, Prince van Orange en Nassau, gehouden den IV Februari 1752. Beschrijving: De Hollandse Garde. Genummerd rechtsboven: 10. De prenten zijn in boekvorm uitgegeven in 1755 te Den Haag door Pieter Gosse junior en Nicolaes van Daalen en gedrukt door Daniel Monnier. Maker: Punt, Jan (Punt, Jan) van 1711-04-02 tot 1779-12-18. Uitgever: Cuyck, Pieter Jan van, van: 1720 - 1720-10-01 to 1787-09-28.
Rechtsboven: Cent Switsers / Officiers Militair te Land en ter Zee, alle in de Uniforme van hunne Regimenten. Titel: Lyk-staetsie van zyne doorluchtigste Hoogheid den Heere Willem [IV] Carel Hendrik Friso, Prince van Orange en Nassau, gehouden den IV Februari 1752. Beschrijving: De Cent-Suisses en militaire officieren. Genummerd rechtsboven: 12. De prenten zijn in boekvorm uitgegeven in 1755 te Den Haag door Pieter Gosse junior en Nicolaes van Daalen en gedrukt door Daniel Monnier. Maker: Punt, Jan (Punt, Jan) van: 1711-04-02 tot 1779-12-18. Uitgever: Cuyck, Pieter Jan van (Cuyck, Pieter Jan van) van: 1720 - 1720-10-01 tot 1787-09-28.
Boven: Officiers Militair te Land en ter Zee, alle in de Uniforme van hunne Regimenten / Keukenverzorgers. Lyk-staetsie van zyne doorluchtigste Hoogheid den Heere Willem [IV] Carel Hendrik Friso, Prince van Orange en Nassau, gehouden den IV Februari 1752. Beschrijving: Militaire officieren en keukenverzorgers. Genummerd rechtsboven: 13. De prenten zijn in boekvorm uitgegeven in 1755 te Den Haag door Pieter Gosse junior en Nicolaes van Daalen en gedrukt door Daniel Monnier.
Maker: Punt, Jan (Punt, Jan) van: 1711-04-02 tot 1779-12-18. Uitgever: Cuyck, Pieter Jan van (Cuyck, Pieter Jan van) van 1720 - 1720-10-01 tot 1787-09-28.
Linksboven: Braadmeesters / Pasteibakkers / Keukenmeesters ... Lyk-staetsie van zyne doorluchtigste Hoogheid den Heere Willem [IV] Carel Hendrik Friso, Prince van Orange en Nassau, gehouden den IV Februari 1752. Beschrijving: Leden van de stadhouderlijke keuken en hofhouding. Genummerd rechtsboven: 14. De prenten zijn in boekvorm uitgegeven in 1755 te Den Haag door Pieter Gosse junior en Nicolaes van Daalen en gedrukt door Daniel Monnier. Maker: Punt, Jan (Punt, Jan) van 1711-04-02 tot 1779-12-18. Uitgever: Cuyck, Pieter Jan van (Cuyck, Pieter Jan Rechtsboven: Een Buxen Spanner / Een Barbier / Een Dansmeester ... Lyk-staetsie van zyne doorluchtigste Hoogheid den Heere Willem [IV] Carel Hendrik Friso, Prince van Orange en Nassau, gehouden den IV Februari 1752. Beschrjving: Leden van de stadhouderlijke hofhouding. Genummerd rechtsboven: 15. De prenten zijn in boekvorm uitgegeven in 1755 te Den Haag door Pieter Gosse junior en Nicolaes van Daalen en gedrukt door Daniel Monnier. Maker: Punt, Jan (Punt, Jan) van 1711-04-02 tot 1779-12-18. Uitgever: Cuyck, Pieter Jan van (Cuyck, Pieter Jan van) van 1720 - 1720-10-01 tot 1787-09-28.
Links: Twee Commizen / Klerken / Boumeester ... Lyk-staetsie van zyne doorluchtigste Hoogheid den Heere Willem [IV] Carel Hendrik Friso, Prince van Orange en Nassau, gehouden den IV Februari 1752. Beschrijving: Leden van de stadhouderlijke hofhouding. Genummerd rechtsboven: 16. De prenten zijn in boekvorm uitgegeven in 1755 te Den Haag door Pieter Gosse junior en Nicolaes van Daalen en gedrukt door Daniel Monnier. Maker: Punt, Jan (Punt, Jan) van 1711-04-02 tot 1779-12-18. Verspreider: Cuyck, Pieter Jan van, van 1720-10-01 tot 1787-09-28.
Boven: Heraut van Wapenen, de Heer Wolfgang / Paard met het Wapen van Nassauw ...Lyk-staetsie van zyne doorluchtigste Hoogheid den Heere Willem [IV] Carel Hendrik Friso, Prince van Orange en Nassau, gehouden den IV Februari 1752. Beschrijving: Heraut gevolgd door de standaarden en paarden met de wapens van Nassau en Oranje. Genummerd rechtsboven: 18. De prenten zijn in boekvorm uitgegeven in 1755 te Den Haag door Pieter Gosse junior en Nicolaes van Daalen en gedrukt door Daniel Monnier. Maker: Punt, Jan (Punt, Jan) van 1711-04-02 tot 1779-12-18. Uitgever: Cuyck, Pieter Jan van, van 1720-10-01 tot 1787-09-28.Rechts: De Bibliothecarius / De Lyf Medicus en Professor Winter ... Lyk-staetsie van zyne doorluchtigste Hoogheid den Heere Willem [IV] Carel Hendrik Friso, Prince van Orange en Nassau, gehouden den IV Februari 1752. Beschrijving: Leden van de stadhouderlijke hofhouding, waaronder de bibliothecaris en lijfarts, gevolgd door trommelslagers en trompetters. Genummerd rechtsboven: 17. De prenten zijn in boekvorm uitgegeven in 1755 te Den Haag door Pieter Gosse junior en Nicolaes van Daalen en gedrukt door Daniel Monnier.Vervaardiger: Punt, Jan (Punt, Jan) van 1711-04-02 tot 1779-12-18. Uitgever: Cuyck, Pieter Jan van, van 1720-10-01 tot 1787-09-28.
Copyright: 2008 - 2024: All rights reserved. Development by Henri, Webmaster De Huizen van Oranje en Nassau.