De Huizen van Oranje en Nassau

Het Eindhovense kledingbedrijf George Pisa bestaat tachtig jaar en om dat te vieren is er een bijzondere tentoonstelling over het bedrijf. Pisa-pakken zijn een begrip bij defensie, luchtvaart en gildes. Het bedrijf maakt voor bijzondere gelegenheden de gala-uniformen. Leo Pisa werd geboren in 1927 in Eindhoven als zoon van kleermaker George Pisa. Hij zette het bedrijf van zijn vader voort. Hij maakte van George Pisa & Zn. Tailleurs BV een bekend bedrijf. Hij richtte zich op uniforme kleding. De eerste grote order kwam van de Politie in Eindhoven. Hierna volgden grote orders van de Marine, Luchtmacht, Landmacht en Koninklijke Mareschaussee Het betrof ceremoniële tenues voor speciale gelegenheden. Er volgde een grote order voor ceremoniële tenues voor de troonopvolging.

Samen met kunstenaar Peter van den Braken richtte hij het Peter van den Braken Centrum op.Van den Braken overleed kort na de opening, waardoor Pisa het museum alleen voortzette. Zijn verzamelbeleid richtte zich op kunstenaars die in de eerste helft van de twintigste eeuw in de omgeving van Eindhoven hebben gewoond en gewerkt. Het museum heeft een grote hoeveelheid werken van Jan Kruiissen jarenlang in Heeze werkzaam was.

Op 22-jarige leeftijd kwam Leo Pisa in de zaak van zijn vader, George Pisa. Hij had zich in 1927 als kleermaker in Eindhoven gevestigd. Pisa jr. wilde eigenlijk een ander beroep uitoefenen en goudsmid worden, maar het lot besliste anders. Onder het bewind van Leo Pisa groeide het bedrijf stevig. In de eerste instantie richtte hij zich op uniforme kleding. De politie in Eindhoven was zijn eerste grote opdracht: vijftig uniformen. Hierna was Leo Pisa niet meer te stoppen.

Een paar maanden later hij haalde een order binnen van de mariniers in Rotterdam. Een stunt waarop hij altijd trots is gebleven. Pisa maakte ook de kleding voor de belangrijkste momenten in het leven van Koning Willem-Alexander. Het pak dat Kroonprins Willem-Alexander tijdens zijn huwelijk droeg in 2002, was gemaakt door het bedrijf. Deze geweldige tailleur stierf op 28-3-2016 87-jarige leeftijd.

De nieuwe Uniformen(lange Jas) hofhouding.

Hun design-team ontwierp in overleg met de medewerkers van de hofhouding kleding, die zij met plezier dragen. Samen verleggen zij telkens weer grenzen en leveren zij kledingoplossingen, die tot de meest succesvolle worden gerekend. De kleuren zijn geïnspireerd op de traditionele dracht, met diep donkerblauw als hoofdkleur en nassaublauw als accentkleur. In de dassen zit een smalle, diagonale oranje streep. Het monogram van de koning is te zien aan de onderzijde van de das. De verschillende rangen worden aangegeven door het aantal gouden banden op de manchetten van de mouwen, de breedte daarvan en het aantal hand geborduurde sterren van gouddraad. Bij lakeien in de hoogste rangen is de brede gouden band voorzien met een jacquard geweven Nederlandse Leeuw. De vergulde knopen zijn voorzien van het monogram van de Koning met de Koninklijke kroon.

Onderdelen van de kleding (korte Jas) en in het midden(3e) de portierskleding.

Nieuw Gala Uniform Lakeien

Nieuw uniform voor de dames

Het nieuwe Servies

Sinds mei 2017 is een een officieel. Het servies wordt voornamelijk gebruikt voor grote officiële diners die de Koning namens Nederland aanbiedt aan buitenlandse gasten. Het servies dat ontworpen is in de traditie van het 'Delfts Blauw’ toont een samenspel van oranjebloesem, veren- en bloemmotieven en een ijsvogel. Het geheel verbeeldt de verbinding tussen de Oranjes, de vorst en de samenleving. De oranjebloesem is in een speels boeket verwerkt waartussen de ijsvogel van tak naar tak vliegt. De ijsvogel was het symbool van Willem van Oranje waarbij hij de spreuk “Saevis tranquillus in undis” (Kalm temidden der woeste golven) voerde. Deze tekst, die staat voor rustige vastberadenheid, omcirkelt het keurmerk op de achterkant van het servies.

Overzichtvan het nieuw servies. In de compositie is de oranjebloesem verwerkt.

Het nieuwe servies kost 1,4 miljoen euro uitgegeven voor de aanschaf en vervanging van een nieuw compleet servies verband houden met
staatsbezoeken en officiële ontvangsten. Het Koninklijk Paar kan dus met gepaste trots terugkijken op hun keuze. De keuze is simpel en
eenvoudig maar toch een Koning waardig om zijn gasten voor ter zetten. Het nieuwe servies is genaamd 'Blossom Panache'
en wordt gekenmerkt door stillevens en diverse blauwschakeringen.

Delen van het nieuwe servies

Overzicht Servies met Glazen.

Er zijn voor de grootste diners tenminste 275 complete 14-delige couverts (9-delig servies en 5-delig glasservies) nodig. Om dergelijke aantallen ook in de komende decennia te kunnen waarborgen, zijn 350 couverts besteldet servies van porselein bestaat uit: onderborden, soepborden, platte borden, dessertborden, mokkakoppen, mokkaschotels, theekoppen en theeschotels. Beschilderd op het glazuur in blauw een voorstelling waarin de ijsvogel, oranjebloesem, veren- en bloemmotieven samen komen tot een ensemble. De borden, koppen en schotels dragen in goud het gekroonde monogram van Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima. De randen van het servies zijn gedecoreerd met een handgeschilderde gouden rand.

De fysieke kenmerken zijn: gebakken, geschilderd porselein, glazuur, goud.

Glasservies.

Het Nieuwe Glas-servies

Het servies werd vervaardigd door Plateel Bakkerij de Porceliyne Fles in Delft. Dat bedrijf staat al sinds zijn bestaan bekend om zijn kwaliiteit. De Porceleyne Fles is een aardewerkfabriek, opgericht in het jaar 1653 in Delft en tegenwoordig ook als museum te bezoeken. Er wordt Delfts Blauw aardewerk vervaardigd. Het is een van de kleinste aandelen genoteerd aan de effectenbeurs.

Het oude servies

Onderdelen van oude servies

Volgens de RVD wordt het oude servies bewaard en gebruikt voor minder belangrijke diners.

Hoe zagen de oude uniformen in de loop der tijden nu uit? we zijn eens naar gaan graven en dan komen de grote verschillen aan de dag. Onderstaan ziet men wat foto's uit de loop der jaren. Lakei-kleding door de tijd heen. Al vanaf de middeleeuwen was het gebruikelijk dat het huispersoneel gekleed ging in dienstkleding. Deze kleding werd geleverd ‘livré’ door de werkgever, waar de naam livrei van komt. De speciaal voor de vorstelijke hoven vervaardigde livreien benadrukten de status van de werkgever. Ook voor de werknemers gaf het tenue aanzien zowel onderling als naar buiten toe. Het hofpersoneel van de tadhouders droeg livreien in de wapenkleuren; goud/oranje, nassaublauw en rood. Dankzij een serie aquarellen die Isaac Lodewijk La Fargue van Nieuwland omstreeks 1770 vervaardigde, hebben we een goed beeld van de livreien van het personeel van stadhouder Willem V. Ruim een eeuw later liet Prins Hendrik zich inspireren door deze afbeeldingen bij het ontwerpen van nieuwe (gala)livreien.

v.l.n.r. Postiljon Willem V, Kamerdienaar Willem V, Koetsier Willem V, Lakei Willem V en nog een Postiljon

Ook de medewerkers van de Stalmeester hebben naast reguliere bedrijfskleding ceremoniële tenues. Ook deze vinden hun oorsprong in de stadhouderlijke periode. Als prins Willem V bij een speciale gelegenheid met verschillende rijtuigen en zijn personeel door de stad reed, trok hij veel bekijks. Op 9 november 1767 reed de stadhouder met Wilhelmina van Pruisen als pasgetrouwd stel door Den Haag richting ‘het Huis de Oranjezaal; alles aldaar in gereedheid zynde, begon de magnifique Staatsie-train in de noodige order gerangeerd’. Al het livreidragende personeel liep mee. Zo kwamen pages, lakeien en de Zwitserse Garde (Cent Suisses) voorbij. Uiteraard was er een grote rol weggelegd voor de koetsier, de loper en de postiljon. De postiljon viel op in een korte gesloten rode jas met goudkleurige tressen en de stevige zwarte postiljonlaarzen.

De kamerdienaar, één van de hogere functies onder het hofpersoneel, deed direct dienst bij de erfprins of de koning. Zo hielp hij bij het kleden, maakte hij het bed op en was hij verantwoordelijk voor de uitgaven. Hij ontving gasten die op audiëntie kwamen en kondigde hen aan. De kamerdienaar had de leiding over enige lakeien. Bij grote feesten hielp de kamerdienaar ook bij het bedienen. ’Kamerdienaren werden geacht er goed verzorgd uit te zien, ontwikkeld en prettig in de omgang te zijn, een opgewekt humeur te hebben en een conversatie te kunnen onderhouden, bij voorkeur in het Frans.’ Het livrei voor kamerdienaars bestond uit een 'habit à la française' gecombineerd met een zwarte zijden 'culotte'. Het vest had prachtige randversieringen. De driesteek werd in de hand gedragen als teken van sociale status.

De circa vierentwintig lakeien aan het hof van Willem V waren heren van aanzien die ondermeer tijdens officiële gelegenheden de gasten bedienden. Ze werden, volgens de toen heersende mode, geacht een blauwe habit à la française te dragen met daaronder een rood vest en een rode kniebroek met witte kousen. De livreien waren afgezet met goudgalon en versierd met gouden knopen. De hier afgebeelde lakei heeft een driekantige steek in zijn hand. Deze werd na de Franse Revolutie niet veel meer gedragen. De ‘tricorne’, de driekantige steek, maakte plaats voor de ‘bicorne’, een tweesteek die eerst nog dwars en later met de punt naar voren werd gedragen.

Naast de algemene koetsiers had stadhouder Willem V een drietal lijfkoetsiers in dienst. De persoonlijke koetsier van de stadhouder droeg net als de lakei een blauwe habit à la française met een rood vest en een rode kniebroek. Het livrei van de koetsier was wel met meer goudgalon afgezet. Bij de overjas van de lakei waren de voorpanden schuin weggesneden om het lopen makkelijker te maken, dat was voor de koetsier niet nodig.

Het tenue van de postiljon is in de loop van de tijd niet veel veranderd. De postiljons in galatenue zijn, net als de lopers naast de paarden, gekleed in een korte rode gala buis met goudkleurige tressen. De goudkleurige knopen zijn versierd met het koninklijk wapen. De buis is afgezet met goudgalon en heeft op de mouwen drie gouden chevrons. De nauwsluitende witte rijbroek was oorspronkelijk van hertenleer. Tegenwoordig zijn de witte broeken gemaakt van een speciaal vervaardigde hoogwaardige stof geschikt voor paardrijden. Over de rijbroek draagt de postiljon zwarte laarzen met bruine kappen en met sporen. Omdat het rechterbeen van de postiljon tussen de twee paarden zit, wordt deze laars beschermd door een ‘valse laars’. In plaats van de driesteek draagt de postiljon nu een zwarte cap afgezet met goudgalon en daarop een kleine krans van gouddraad. Op de linkermouw van het uniform is het koninklijk wapen geborduurd.

Webmaster De Huizen van Oranje en Nassau.