Koninklijke Verzamelingen 

Schilderijen, Tekeningen en Muziek

RUITERPORTRET PRINS FILIPS WILLEM

Filips Willem, Prins van Oranje (1554 - 1618)

Dit portret van Filips Willem behoort tot een serie ruiterportretten van Oranje vorsten toegeschreven aan Anselm van Hulle. De Vlaamse portrettist was enige tijd als hofschilder in dienst bij Frederik Hendrik. Hij heeft waarschijnlijk opdracht gegeven tot het schilderen van deze reeks ruiterportretten, zodat hij ze kon toevoegen aan de portretgalerij in kasteel Buren. Hier hingen schilderijen van de familie Oranje-Nassau in militaire uitrusting. Filips Willem, geboren in het kasteel Buren, was de oudste zoon van Willem van Oranje. Hij was de rechtmatige opvolger van Willem van Oranje, maar omdat hij ontvoerd was door de Hertog van Alva naar Spanje nam zijn jongere broer Maurits de plaats als stadhouder in.

Ruiterportret Prins Filips Willem

Filips Willem werd in 1608, na terugkeer uit zijn gedwongen verblijf in Madrid, ingehuldigd als Graaf van Buren. Na zijn dood in 1618 had eerst Maurits het kasteel Buren geërfd, daarna kwam het bij Frederik Hendrik terecht. Zowel Maurits als Frederik Hendrik gebruikten het kasteel tijdens de oorlog met Spanje voor vergaderingen met hun officieren voordat ze naar het zuiden vertrokken. Filips Willem is nooit militair leider geweest, maar waarschijnlijk wilde Frederik Hendrik ook zijn oudere broer eren in deze galerij, in het kasteel dat ooit van Filips Willem was.

Schilder toegeschreven aan Hulle, Anselm van (1601-1674), circa 1645-1647.

Ruiterportret van Filips Willem, prins van Oranje (1554-1618) ten voeten uit weergegeven. Hij is en face naar links en zittend te paard afgebeeld. Het paard is naar links afgebeeld. De prins draagt een kuras voorzien van een platte witte kraag en een goudkleurige wambuis eronder. Tevens draagt hij een korte broek. Om zijn hals hangt een keten met de Orde van het Gulden Vlies. Het ruiterportret heeft een heuvellandschap als achtergrond.

Techniek: olieverf op doek. Materiaal: olieverf, hoogte 250 cm en breedte 234 cm.

ALBUM AANGEBODEN AAN PRINSES JULIANA DOOR ZEEUWSE VROUWEN EN JEUGD, 30 APRIL 1919

Volgens oud Zeeuws gebruik vier je elke vijf jaar een kroonjaar. Op initiatief van enkele Zeeuwse vrouwen werd geld ingezameld om Prinses Juliana voor haar tweede kroonjaar, haar tiende verjaardag, een antiek kinderlatafeltje cadeau te geven, met daarin opgeborgen twee zakdoekjes van Sluische kant, een gouden armband van Zeeuwsche knoopjes, een gouden halskettinkje versierd met Zeeuwsche knoopjes, een gouden broche met het Zeeuwsche wapen, Zeeuwsche blouseknoopjes in goud, een gouden knipje en een zilveren bonbonnière. Het geschenk werd begeleid door een bijzonder album waarin alle facetten van Zeeland belicht werden in tekeningen en versregels, gemaakt door Zeeuwse kunstenaars. Voor het geschenk werd ruim 4500 gulden ingezameld, een aanzienlijk bedrag voor die tijd. Ongeveer de helft van dit geld bleef over en werd aan goede doelen geschonken die hulp boden aan Zeeuwse kinderen. Prinses Juliana was heel blij met de genereuze geschenken en waardeerde zeer dat het resterende bedrag werd besteed aan zieke en arme kinderen.

Het album is gebonden in hoornperkament en van buiten versierd met het wapen van Zeeland; de in het album voorkomende tekeningen zijn gezet op Hollandsch waardepapier, waarvan de geschepte rand is behouden. De bovenkant van het boek is verguld, waarin het motief van een Zeeuwsche boerenknoop is geciseleerd. De schutbladen zijn van crêpe de Chine. Op het eerste blad is de volgende opdracht geplaatst in een rand van wapens: 'Aan hare Koninklijke Hoogheid Prinses Juliana bij gelegenheid van Hoogstderzelver Tweede Zeeuwsche Kroonjaar door de Zeeuwsche vrouwen en Zeeland's jeugd uitliefde aangeboden. Middelburg 30 april 1919.'

De in het album achtereenvolgens voorkomende tekeningen zijn Walcherse meisjes, Schipbreuk van de Woestduin mbt Frans Naerebout, Ierseksche Oesterputten, Westkapelse zeedijk, Graftombe van Gebr. Evertsen te Middelburg, Ringsteken op het ijs, het raam met Zuid-Bevelandse en Axelse meisjes, het raam te Biervliet aangebracht ter herinnering aan Willem Beukelszoon, het Koninklijk bezoek aan Zeeland in 1894, Gaaischieters, gedenkmonument P. Louwerse te Souburg, kantwerksters te Sluis, stormvloed te Bruinisse in 1911, bezoek van Prins Willem V aan Vlissingen in 1786, gedenknaald voor St. Aldegonde te West-Souburg, ringrijderij te paard, Zeeuwse klederdrachten, standbeeld van Jacob Cats te Brouwershaven, het Koninklijk bezoek aan Zeeland in 1907, Willibrordusput, Stadhuis, Botermarkt en Abdij te Middelburg, standbeeld Michiel Adr. de Ruijter en Arnemuidse meisjes.

Schilder Cramer, Max; Galloway, Denis (1878-1957); Heijse, Jan (1882-1954); Hollestelle, Jac. (1858-1920); Vaarzon Morel en dichter Vreeken, J. (1870-1931), 30 april 1919.

Techniek: Aquealrellen met pentekeningen in bladen, band, goudopdruk. Materiaal: perkament, verf, inkt, hoogte 36,5 cm, breedte 29 cm en diepte 3 cm.

Bölcsödal: Wiegelied

Een wiegelied voor een Prinses in blijde verwachting van haar eerste kind. De componiste stuurt het driestemmige wiegenlied naar Prinses Juliana 'met diepe genegenheid en met grote Hongaarsche liefde'. De titelpagina is door De Ponte geïllustreerd in folkloristische kleuren. De bladmuziekcollectie van het Koninklijk Huisarchief herbergt nog twee kleurrijke Hongaarse bijdragen: een wiegenlied ter gelegenheid van de geboorte van Prinses Irene in 1939 en een Hongaarse wals, beide van de componist Joseph Rado.

Componist Hollósné, Zachara Ilona, illustrator De Ponte.

Bezetting: instrument of zangstem en piano. Uitgave: [1938], [Budakeszi (Hongarije).

Manuscript, blad papier gelijmd op karton, titelpagina op voorblad geïllustreerd door Ponte, muziekblad geïllustreerd met bloemenpatroon

Aan Koningin Juliana van de componist: 'Aan Uwe Koninklijke Hoogheid voor de Blijde verwachting, met diepe genegenheid en met grote Hongarsche [sic] liefde Uwe dienstwillige dienaresse Hollósné Zachara Ilona'

RAPPORT OVER HET BEHANG VOOR DE KAMER VAN PRINSES JULIANA, 23 AUGUSTUS 1909

Voor de inrichting van een kamer voor de pas geboren Prinses Juliana werd er door het laboratorium Dr. van Hamel Roos en Harmens te Amsterdam onderzoek verricht naar de geschiktheid van het te gebruiken behang. Er werden vier staaltjes van beoogd behangselpapier onderzocht. Dr. van Hamel kwam in zijn rapport tot de conclusie dat de uitgezochte "monsters behangselpapier voldeden aan de eischen welke daaraan uit een hygienisch oogpunt gestelde behooren te worden". Met andere woorden er kon behangen worden met één van deze behangsels. Jammer genoeg is niet bekend welk motief het geworden is. Opmerkelijk is dat het laboratorium zich afficheert als "Adviseurs voor Scheikundige en Hygiënische Zaken van het Huis van H.M. de Koningin". Zij baseren dit op het feit dat zij op 2 augustus 1896 (verjaardag van Koningin Emma) gerechtigd werden het wapen van de Koningin-regentes te mogen voeren. Het rapport bestaat uit één velletje papier waarop met een lakzegel de vier staaltjes van het behang zijn vastgeplakt. In de linkerbovenhoek is het wapen van de Koningin-regentes gedrukt, bewijs dat zij gerechtigd zijn tot het voeren van de titel 'Hofleverancier'.

DATERING: 23 augustus 1909.

Materiaal: papier, inkt, lak, hoogte 28,5 cm en breedte 19,5 cm.

RAPPORT OVER HET BEHANG VOOR DE KAMER VAN PRINSES JULIANA, 23 AUGUSTUS 1909

Voor de inrichting van een kamer voor de pas geboren prinses Juliana werd er door het laboratorium Dr. van Hamel Roos en Harmens te Amsterdam onderzoek verricht naar de geschiktheid van het te gebruiken behang. Er werden vier staaltjes van beoogd behangselpapier onderzocht. Dr. van Hamel kwam in zijn rapport tot de conclusie dat de uitgezochte "monsters behangselpapier voldeden aan de eischen welke daaraan uit een hygienisch oogpunt gestelde behooren te worden". Met andere woorden er kon behangen worden met één van deze behangsels.
Jammer genoeg is niet bekend welk motief het geworden is. Opmerkelijk is dat het laboratorium zich afficheert als "Adviseurs voor Scheikundige en Hygiënische Zaken van het Huis van H.M. de Koningin". Zij baseren dit op het feit dat zij op 2 augustus 1896 (verjaardag van koningin Emma) gerechtigd werden het wapen van de Koningin-regentes te mogen voeren. Het rapport bestaat uit één velletje papier waarop met een lakzegel de vier staaltjes van het behang zijn vastgeplakt.In de linkerbovenhoek is het wapen van de koningin-regentes gedrukt, bewijs dat zij gerechtigd zijn tot het voeren van de titel 'Hofleverancier'.

DATERING: 23 augustus 1909.

Materiaal: papier, inkt, lak, hoogte 28,5 cm en breedte 19,5 cm.

PRINSEN VAN ORANJE EN GRAVEN VAN NASSAU TE PAARD

Prinsen van Oranje en Graven van Nassau gezamelijk te paard.

Maurits, Prins van Oranje (1567 - 1625) Filips Willem, Prins van Oranje (1554 - 1618) Frederik Hendrik, Prins van Oranje (1584-01-29 - 1647-03-14) Willem Lodewijk, Graaf van Nassau-Dietz (1560 - 1620) Ernst Casimir, gGaaf van Nassau-Dietz (1573 - 1632) Johan Ernst I, Graaf van Nassau-Siegen (1582 - 1617).

Adriaen van de Venne (1587/89-1662) schilderde genrestukken, historiestukken, landschappen, portretten en scenes van eigentijdse gebeurtenissen, vaak voorzien van een politiek standpunt. Hij was zo een veelzijdig kunstenaar. Dit was opmerkelijk, veel collega's in de Republiek kozen ervoor om zich te specialiseren in bijvoorbeeld schaatstaferelen, rivierlandschapen of zeegezichten. Één van zijn bekendste schilderijen is 'De Zielenvisserij' (1614) een allegorie op de ijverzucht van de verschillende religies in de Republiek. Hier laat hij zien overtuigd Calvinist en aanhanger van prins Maurits (1567-1625) te zijn. Dit schilderij, waarop Prinsen van Oranje en Graven van Nassau te paard zijn afgebeeld, moet de macht tonen van de aanverwante geslachten. Een ruiterportret was bovendien iets wat voor Vorsten was voorbehouden, hier ziet de beschouwer een hele stoet. Voor wie zich geen schilderij kon betalen had Van der Venne prenten. Zo vervaardigde hij ook betaalbare beeltenissen van de stadhouderlijke familie.

schilder in de trant van Venne, Adriaen Pietersz. van de (1589-1662), circa 1620

Groepsportret van ruiters ten voeten uit, de mannen te paard zijn in het midden weergegeven. Op de voorste rij, van links naar rechts, zijn prins Maurits (1567-1626), prins Philips Willem (1554-1618) en prins Frederik Hendrik (1585-1647) en face naar rechts weergegeven. Op de tweede rij, van links naar rechts, zijn graaf Willem-Lodewijk (1560-1620), graaf Ernst Casimir (1573-1632) en graaf Johan-Ernst (1582-1617) tevens en face naar rechts afgebeeld. Links van de ruitergroep zijn vijf mannen te zien, de voorste ten voeten uit, bij de achterste is alleen het hoofd zichtbaar. Rechts van de groep zijn twee mannen ten voeten uit afgebeeld, voor hen is een witte hond te zien. Voor de ruitergroep is een zwart witte hond zichtbaar. De scene is geplaatst in een boslandschap, rechts is een doorkijk naar een kerktoren.

Techniek: olieverf op paneel. Materiaal: olieverf, hout, hoogte 92 cm en breedte 124 cm.

ONTWERP VOOR EEN HUIS OP ZORGVLIET IN DEN HAAG, MEI 1838

"… from a Plan designed by His Royal Highness" schreef de Engelse architect Henry Ashton onder deze tekening van mei 1838.

Ontwerp Koning Willem II, Huize Zorgvliet.

De Prins van Oranje, de latere Koning Willem II, was tijdens zijn jonge jaren in Engeland zo onder de indruk geraakt van de gotische bouwstijl dat hij Ashton voorstelde zijn idee uit te werken voor een huis in die stijl op het Haagse landgoed Zorgvliet. Een fantastisch gebouw, maar helaas te hoog gegrepen; het bleef bij plannen op papier. Enkele jaren later werden ontwerpen van de Prins voor de uitbreiding van Paleis Kneuterdijk in neogotische stijl wél gerealiseerd. Eén daarvan, de Gotische Zaal, overleefde de tand des tijds en is nog steeds te zien aan de Paleisstraat, tegenover Paleis Noordeinde in Den Haag.

Tekenaar: Ashton, Henry (1801-1872). Ontwerper: Willem II, Koning der Nederlanden (1792-1849), 05-1838.

Gezicht op een huis voor de Prins van Oranje (de latere koning Willem II), in neogotische stijl op Zorgvliet, Den Haag, uit het zuidwesten. Niet uitgevoerd ontwerp.

Techniek: aquarel. Materiaal: papier, hoogte 26,4 cm en breedte 37,1 cm.